Prof. Dr. Kutoğlu: Kahramanmaraş’ta kırılan 3 segment, tek faya bağlı

Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi (ZBEÜ) Rektör Yardımcısı ve Geomatik Mühendisliği’nde misyonlu Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılarda kırıldığı belirtilen 300 kilometrelik Amanos, Pazarcık ve Erkenek segmentlerinin bulunduğu bölgedeki yer yüzeyi hareket suratının 2 milimetre olduğunu söyledi. Kutoğlu, “Amanos, Pazarcık ve Erkenek segmentlerinin 3’ünün birebir anda kırılabilmesi için en az 3 bin 500 yıl gerekiyor. Her 2 taraf da 300 kilometre boyunca ortak hareket ediyorlar. Biz bu fayların daha derinde tek 1 fay üzerinde birleştiğini düşünüyoruz. ‘Kahramanmaraş’ta kırılan 3 segment, tek faya bağlı” dedi.

ZBEÜ Rektör Yardımcısı ve Geomatik Mühendisliği’nde misyonlu Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli sarsıntılarda Doğu Anadolu Fayı’nın yeryüzünde farklı segment üzere görünen Amanos, Pazarcık ve Erkenek segmentlerinin birebir anda kırılmasıyla olduğunu ve büyüklüğünün 7.8 olarak ölçüldüğünü söyledi. 3 segmentin farklı ayrı kırılmasının beklendiğini, lakin birebir anda kırılmalarının bilim dünyasında şaşkınlık yarattığını tabir eden Prof. Dr. Kutoğlu, uydu jeolojisi tekniğinden yararlanarak yüzey hareketlerini inceledi.

Doğu Anadolu Fay Sınırı’nın kuzey kolunda Bingöl-Karlıova’dan Çelikhan’a kadar olan fayın, solunda kalan alanın sağa nazaran daha süratli hareket ederek batıya hakikat 1 santimetre kaçma hareketinin tesirinde kaldığını söyleyen Kutoğlu, “6 Şubat zelzelesinin son bulduğu, Çelikhan’daki kavşak noktasında batıya kaçma hareketinin fayın her 2 yanında birebir süratte olduğunu görüyoruz. Burada batıya kaçma hareketi bir gerinim oluşturamaz. Zelzelenin meydana geldiği bölgedeki sistem, kuzeydeki sistemden çok daha farklı” dedi.

“Fayları aşağıda çok daha büyük bir düzenek denetim ediyor”

Deprem oluşumu için üst taraflı hareketleri incelediklerini tabir eden Prof. Dr. Kutoğlu, “6 Şubat zelzelesini meydana getiren Amanos, Pazarcık ve Erkenek kollarının geçtiği bölgeye baktığımızda, Hatay’dan Çelikhan’a kadar üst istikametli hareketler, zelzelede kırılan kolu çalıştırıyor. Buradaki gerilimin nedeni üst istikametli hareketler, yani batıya değil kuzey güney taraflı hareket. Çelikhan’a kadar bu hareket tesirli oluyor. Sonrasında fay sağa dönüş yaparken hareket farklı tarafa yanlışsız gidiyor. Sarsıntının yaşandığı 300 kilometrelik fayı denetim eden düzenek, tek bir sistem. Fayın doğu ve batı tarafındaki hareket suratı 300 kilometre boyunca homojen bir halde 2 milimetre. Bu 3 kolu, Amanos, Pazarcık ve Erkenek kollarının kırılan faylarını aşağıda çok daha büyük bir düzenek denetim ediyor. Bunun da hareket suratı 2 milimetre” diye konuştu.

“Aynı anda kırılma için 3 bin 500 yıl gerekiyor”

Kutoğlu, Doğu Anadolu Fayı’nın kuzey tarafıyla zelzelenin olduğu güney kısmının farklı hareket sistematiğine sahip olduğunu söyledi. 2 milimetrelik hareket suratının 7 metrelik kırılmayı 3 bin 500 yıldan daha uzun müddette oluşturacağını tabir eden Prof. Dr. Kutoğlu, “Bizim kayıtlarımızda geçmişte bu türlü bir sarsıntı göremememizin sebebi çok daha uzun aralıklarla meydana gelmiş olması. Bu faylar tek başına bu hareket süratiyle 400-500 yılda bir kırılır. Lakin üçünün tıpkı anda kırılabilmesi için en az 3 bin 500 yıl gerekiyor. Her iki taraf da 300 kilometre boyunca ortak hareket ediyorlar. O yüzden bunları aşağıda ortak hareket ettiren bir sistem olmalı. Literatüre baktığımız vakit yeryüzünde birbirinden farklı görmüş olduğumuz yüzey kırıkları, aşağıda tek bir fay üzerinde birleşebilirler. Elde edilen sonuçlarda şayet 300 kilometre boyunca bu fayı çalıştıran sistem ortaksa, bu fayların biz 10-15 kilometre aşağıda tek bir fay üzerinde birleştiğini düşünüyoruz. Hareket düzeneğine baktığımız vakit fayın etrafında homojen bir hareket kelam konusu, hasebiyle bu 3 segmenti hareket ettiren sistem birebir. Buradan yola çıkarak biz bu fayların daha derinde tek bir fay üzerinde birleştiğini düşünüyoruz” tabirlerini kullandı. (DHA)