Agrobay çalışanlarının aksiyonu sürüyor, şirket ve sendika ne diyor?
Agrobay Seracılık’ta işten çıkarılan tarım çalışanı bayanların sera önündeki hareketi 35 gündür sürüyor. BBC Türkçe’ye konuşan şirket yetkilisi Dilek Şentürk Salık, toplu işten çıkarmaların sendikal faaliyetlerle ilgisi olmadığını savunuyor ve “Burada birileri kahraman olmak, birileri de kolaydan para almak istiyor” diyor.
İzmir Bergama’daki tarım işletmesi Agrobay’ın büyük çoğunluğu bayan emekçilerden oluşuyor.
Agrobay’da bir ay evvel işten çıkarılan 39 çalışanın 31’i, Kod 46 hususuyla tazminatsız işten çıkarıldı.
Kod 46 unsuruyla Agrobay, “işverenin inancını berbata kullanmak, doğruluk ve bağlılığa uymayan davranışlar” münasebetlerini öne sürdü.
18 yıldır Agrobay’da çalıştığını belirten 61 yaşındaki Naime Tekkahraman, emekliliğine 1,5 yıl kala sendikalı olduğu için işten çıkarıldığını söylüyor:
“İşten çıkarılan sendikalı arkadaşlarımıza takviye verdik diye bizi de işten attılar. Çoluk çocuğumuzun geçimi için bu kadar yıl berbat muameleye sustuk. Kimi günler mühendisler bize bir bağırıyordu ki oturup ağlıyorduk. Son birkaç yıldır baskı çok artmıştı, gereksinimimiz var diye sesimizi çıkaramıyorduk.”
İşçiler, Tarım-Sen’e üye olduktan sonra sendikal münasebetlerle işten çıkarıldıklarını söylerken, şirket ise işten çıkarmaların sera içerisinde sendika faaliyetleriyle ilgili olmadığını savunuyor.
BBC Türkçe’ye konuşan Agrobay Seracılık İdare Konseyi Üyesi Dilek Şentürk Salık, “Marjinal kümelerin gölgesi altında büsbütün bir karalama kampanyası sürüyor” diyor.
“Kadınlar sıcaktan can verecek duruma geliyordu”
İşten çıkarılan ziraat mühendisi Mehmet Aksoy, Ağustos ayında birkaç gün içinde sendikalı emekçi sayısının 30’lara çıkmasıyla birlikte patronun durumu fark ettiğini ve işlerine son verdiğini savunuyor.
10 yıldır Agrobay serasında çalışan 42 yaşındaki Behice Karabulut, “Sendikaya üye olduktan bir hafta sonra kapının önüne konduk” diyor.
Karabulut, 15 Ağustos’ta sendikaya üye olduğunu, 24 Ağustos’ta işten çıkarıldığını anlatıyor:
“Genelde burada çalışan bayanlar bizim üzere orta yaşlı, gereksinim sahibi bayanlar. Biz o denli varlıklı beşerler değiliz, kendi halinde, elimizin emeğiyle karnımızı doyuran gariban insanlarız.”
“Bir sigortamız, işimiz olsun, çoluk çocuğumuza ekmek götürelim diye girmiştik lakin bunları hak etmedim. Mühendisler ne derse yaptım, bayramlarda resmî tatillerde bile yeri geldi çalıştım.”
Haziran maaşını Ağustos’ta aldıklarını söyleyen Karabulut, personelleri banka promosyon parasına da el konduğunu savunuyor:
“Yoğun ayak üstünde kalmaktan ötürü ayak bileğim şişmişti, topallıyordum lakin çalışıyordum, ilaç içmiştim, koridorda ayağımı çarptım ve ön dişim hala kırık.”
“Klor, asit… Her çeşit zorlukta müdafaasız çalıştık. İlaç atımında eldiven, ayakkabı yoktu, üstümüze ince kıyafet veriliyordu. Geçen sene ip atımında yanımdaki arkadaşım düştü, iş kazası dedirtmediler, konutta düştü diye kaydettiler.”
“Bu sene hastalıktan ötürü seraların üzerine kireç (gölge tozu) atmamışlardı, seralar inanılmaz sıcaktı ve direkt sıcağa maruz kaldık. Servisler eski ve bozuktu, her gün kazayla burun buruna geliyorduk, haftada 1-2 gün iş çıkışı yarım saat mazot sırasında bekliyorduk.”
Aksoy ise “Kadınlar artık sıcaktan can verecek duruma geliyordu, düzgün bir fan sistemi yoktu. Biz orada hiçbir iş güvenliği olmadan çalıştık” diyerek anlatıyor.
“İşçiye parmak salladılar”
“İnsan kaynakları müdürü parmak sallayarak, ‘derhal servislere binin’ dedi. Biz de sendika olarak, ‘işçilerle bu türlü konuşamazsınız’ dedik. Onlar da ‘işçi de benim, işyeri de benim, istediğim üzere kovarım, siz buna karışamazsınız’ dediler.”
“İşveren emekçileri sendikalı oldukları için işten çıkaramaz, bu Anayasal bir hata. O yüzden bu biçimde söylemiyorlar. Küçülmeye gidildiğini, performans gerekçesiyle çıkarıldıklarını söylüyorlar.”
“İşçi esasen bu ülkede 1-0 önde başlıyor”
İşten çıkarmaların sendikalaşma ile ilgili olmadığını tez eden Salık, aksiyon yaparak iş yeri giriş çıkışını kapatan bireylerin kameradan tespit edilerek işten çıkarıldığını aktarıyor:
“Bu arkadaşlar işletmemizin giriş çıkışını kapatarak, yaklaşık 2 saat buradan servislerin çıkmasını engellediler, içerideki konuklarımızın dışarı çıkmasını ve dışarıdan girişleri engellediler. Biz de bir sonraki gün bunların işlerine son verdik. Bugün tekrar benim işletmemin önü kapatılsın, ben onları da çıkarmak zorundayım, burada her aklına esen giriş çıkışı mı kapatacak?”
“Videoda kim işletmenin giriş çıkışını kapattıysa, kim cürüm işlediyse yalnızca o insanları çıkarttık. Hatta görüntüde isim benzerliğinden bir bayanı ezkaza çıkarmışlar, onu geri aldık, görüntüde olanı çıkardık. Biz orada kim sendikalıydı, kim değildi bilmiyoruz.”
Tarım ve hayvancılıkta bin çalışanı olan Agrobay için “39 kişinin tazminatına göz koyacak kadar küçük bir şirket değil” diyen Salık, bahsin hukuka taşındığını ve 46. Maddeyi kaldırarak tazminatların ödenmesi kararı çıkarsa, tazminatların ödeneceğini belirtiyor.
İş yeri önündeki harekette 1,5 yıl evvel tüm haklarını alarak işten çıkarılmış bir bayanın da olduğunu söyleyen Salık, “mesele personel hakları değil” diyor:
“Marjinal kümelerin gölgesi altında büsbütün bir karalama kampanyası sürüyor. Gelen kümelerin içinde iki tane personel var, geri kalanların hepsi öteki beşerler. Bu emekçi problemi değil.”
İş yerinde teminatsız çalışma tezlerini yalanlayan Salık, personellerin tertipli sıhhat denetiminden geçtiğini ve tüm iş kazalarının kayıt altına alındığını belirtiyor:
“Hak bu biçimde aranmaz, yargıya gidilir. Hepimiz biliyoruz ki personel aslında bu ülkede 1-0 önde başlıyor. Yeterli niyetli bir insan arabulucuya sarfiyat, sizinle konuşur, olmazsa davaya sarfiyat. Lakin bunların niyetleri çok öteki. Burada birileri kahraman olmak istiyor, birileri de kolaydan para almak istiyor lakin bu işler o denli kolay değil. Biz burada gece gündüz çalışıyoruz.”
İçeride hala 400 mavi yakalı ve 70 beyaz yakalı çalışan olduğunu söyleyen Salık, “Burası 22 yıldır çalışan, çok fazla emekli vermiş bir işletme. Ben burada büyüdüm, benim çocukluğumdan beri hala burada çalışan bayanlar var” diyor.
Kod 46 ne manaya geliyor?
Kod 46 ile işten çıkarılan çalışanlar İşkur’dan işsizlik maaşı alamıyor; patronun kıdem ve ihbar tazminatı ödemesi gerekmiyor.
Ayrıca Kod 46 ile işten çıkarılan bir personel, öteki bir yerde iş aramak istediğinde türlü zorluklarla karşı karşıya kalıyor.
Karabulut, yalnızca içeride kalan haklarını ve kod 46’nın düzeltilmesini istediğini söyleyerek, “Psikolojim çok bozuldu, çıktığımda kendime geldim. İşe asla dönmek istemiyorum” diyor.
Agrobay emekçileri, Kod 46’nın geri çekilmesini talep ederken, patron ise bu kararı mahkemenin vereceğini söylüyor.