“Zara’nın hazır olan siparişleri, üreticilerinin depolarında bekletiliyor”
Türkiye’nin önde gelen dokuma markalarından Zara’nın bir yıldır hazır siparişlerini teslim almakta kahır yaşadığı, üretici firmalardan takviye talep ettiği ortaya çıktı. Dünyanın büyük moda perakendecilerinden Inditex’in önde gelen markalarından Zara’nın, bu yıl, kuruluşundan bu yana en büyük kâr oranlarına ulaşmasına karşın ödemeleri geciktirmesinin üreticileri güç durumda bıraktığı belirtiliyor.
Ekonomim müellifi Didem Eryar Meşhur’un haberinde, Zara ve Zara Home olarak 2 binden fazla mağazaya sahip olan firmanın tavrının kesimdeki yansımalarını şöyle aktardı:
Dünyanın en büyük moda perakendecisi Inditex’in satışları 2023 yılının birinci yarısında geçen seneye oranla yüzde 13,5 artarak 16,9 milyar Euro’ya ulaştı. Şirketin amiral gemisi Zara ise, bir müddettir Türkiye siparişlerini üreticilerinin depolarında bekletiyor. Marka, sıkıntı durumda olan tedarikçilerine ‘Depolarımız dolu. Bekleyin. Satışlarımız düzeldiğinde alacağız. Bize yardım edin, bize dayanak olun’ diyor.
Inditex, dünyanın en büyük moda perakendecilerinden biri. Dünya perakende hazır giysi piyasasının yüzde 60’ını elinde tutuyor. Sekiz markası ile online alışveriş olarak 216 pazarda, mağaza satışı olarak 90’dan fazla pazarda yaklaşık 6 bin mağaza ile hizmet veriyor. Geçmişi 1960’lı yıllara kadar uzanan Inditex, moda üretiminin; tasarım, üretim, dağıtım ve perakende olmak üzere tüm alanlarına odaklanıyor.
Dünya genelinde çok sayıda tedarikçi ile çalışan şirket, eser kalitesinden ve sürdürebilirlik prensiplerinden taviz vermemek için tedarikçilerini seçerken makul kurallar koyuyor ve onları daima olarak denetliyor. Tedarikçiler, Inditex Evrakı almaya hak kazanmak için Etik kontrollerden geçiyor en ve toplumsal uygunluk performansını sürdürülebilir kılmak için belli taahhütlerde bulunuyor. Inditex ise “sürdürülebilir iş modeli” ile tedarikçilerin gelişimine yarar sağlamayı ve faaliyet gösterdiği ülkelerin ekonomilerine katkı sunmayı amaçladığını söz ediyor.
Şirket, 2023 yılının birinci yarısında epeyce güçlü bir faaliyet performansı sergiledi ve toplam satışları 2022’nin birinci yarısına oranla yüzde 13,5 artarak 16,9 milyar Euro’ya ulaştı. Şirketin net geliri ise 40,1 artışla 2,5 milyar Euro’ya yükseldi.
Grubun amiral gemisi olan Zara ve Zara Home 2 bin üzerinde mağazaya sahip. Zara’nın üretiminin yüzde 97’si İspanya, Portekiz, Türkiye, Fas, Hindistan, Pakistan, Vietnam, Kamboçya, Bangladeş, Çin, Brezilya ve Arjantin’de faaliyet gösteren 12 tedarikçi topluluğu tarafından gerçekleştiriliyor. Zara, yılın birinci 6 ayında Zara Home ile birlikte 12.36 milyar Euro ciroya ulaşarak, küme satışlarının yüzde 73.3’ünü oluşturdu.
Tedarikçiler sıkıntı durumda
31 Temmuz 2022 yılında Arjantin ve Türkiye’yi, “hiperenflasyonist ekonomiler” olarak tanımlayan Zara, 2022 yılından bu yana Türkiye’de yükselen maliyetlerden ötürü siparişlerini keskin bir biçimde azalttı. Bölümden kimi kaynaklardan aldığımız bilgilere nazaran, şirket yaklaşık 1 yıldır satın alma süreçlerinde de etik bir davranış sergilemiyor.
Türkiye’de değerli bir “oyun değiştirici” pozisyonunda olduğu için, tedarikçilerin büyük bir kısmı bu uygulamaya reaksiyon vermekten çekinerek, koşulları kabul etmek zorunda kalıyor. Lakin bu durum iplikten, boyamaya, dokumadan, konfeksiyona, aksesuardan, ambalaja ve lojistiğe kadar kesimin tüm oyuncuları açısından büyük kayıplara yol açıyor.
“Bize takviye olun” talebi
Normal uygulama şöyle: Zara siparişini verdikten sonra; kumaşın hazırlanması, üretim süreci, denetim süreci yaklaşık 8 haftayı buluyor. Eserin teslimi ve kabulünden yaklaşık 15 gün sonra, Zara 90 gün içinde ödemeyi gerçekleştiriyor. Bugün yaşanan ise, büsbütün sistem dışı bir uygulama. Dal kaynaklarından aldığımız bilgilere nazaran, Zara yükleme tarihi gelen eserleri bekletiyor ve tedarikçilerinden kendi depolarında tutmalarını talep ediyor. Bu uygulaması için ise: Depomda yer yok; satışlar düştü, bize yardımcı olun, takviye olun” talebinde bulunuyor.
Oysa sayılar, Zara’nın bu sene kurulduğu günden bu yana en büyük kar oranlarına ulaştığını, rakipleri ile ortasındaki farkı kapanamaz formda açtığını ortaya koyar nitelikte.
Zara’nın siparişi “senet” gibiydi
Sektör temsilcileri, “Zara’nın siparişi bir senet üzereydi. Siparişler vaktinde yüklenir üreticilerde bekletilmezdi. Bugün ise birtakım siparişlerde Zara tek taraflı olarak bu tarihleri ucu açık bir formda öteliyor. Depolama, eserlerin sigortası üzere ek maliyetler yaşıyoruz. Nakit akışı duruyor, bu da finansal programımızı olumsuz bir formda etkiliyor. Ayrıyeten, siparişleri biz geciktirsek ceza ödüyoruz” diyorlar.
Durumu biraz daha katlanılabilir bir hale getirmek gayesiyle, “teslimat müddetini uzattığın kadar, ödeme müddetini kısalt ” demişler, ancak karşılık bile alamamışlar.
Amaç net: Optimizasyon
Peki neden bunu yapıyor diye sorduğumuzda ise, dal temsilcilerinin yanıtları net: Optimizasyon. “Zara, tedarikçilerini sıkıntı durumda bıraksa da, kendi mağaza satış suratını optimumda tutmayı, eserlerinin kendi depolarında bekleme müddetini azaltmayı amaçlıyor” diyorlar.