Üniversite öğrencilerinin yüzde 60’ı yoksulluk sınırıının altında
Türkiye’de gerçekleştirilen, 13 bin 085 öğrenciyle yapılmış geniş kapsamlı bir araştırmaya nazaran, üniversite öğrencilerinin yaklaşık yüzde 60’ının nispî yoksulluk hududunun altında olduğu tespit edildi.
Koordinatörlüğünü Hacer Foggo’nun yaptığı CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi, “Genç Yoksulluğu Dosyası” hazırladı. Gençlerin, yoksullukla çaba ettiği vurgulanan raporda, “Cumhuriyet’in ikinci yüzyılında eğitim hakkını kullanmak isteyen her gencimiz ilköğretimden üniversiteye kadar aşması gereken pürüzlerle karşı karşıya” denildi.
Anayasa’nın herkesin eğitim öğretime erişim hakkı olduğu kararının yer aldığı 42’nci unsuruna atıf yaplan raporda, “Aynı unsur, eğitim ve tahsilin devletin nezaret ve kontrolü altında olduğunu ve zarurî temel eğitimin parasız olduğunu da vurgular. Giderek artan ekonomik kriz ile birlikte gençlerin, öğrencilerin eğitimlerine devam edememesi artık eşit eğitim fırsatlarına erişememesi ve insan haklarının ihlal edilmesi manasına gelmektedir” tabirleri yer aldı.
Öğrencilerin ekonomik meseleler nedeniyle geçinemediğine, üniversite öğrencilerinin okullarını dondurmayı düşündüklerine, başta barınma, eğitim, beslenme üzere temel haklarının ihlal edildiğine dikkat çekilen raporda, “CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi olarak sırf ekonomik zorluklarla değil, eğitim, toplumsal ömür, sıhhat ve zihinsel sıhhatte da büyük zorluklarla yaşayan gençlerle ve üniversite öğrencileriyle yaptığımız derinlemesine görüşmelerin ve tekrar öğrencilerle yapılan araştırmaların sonucuna dayanarak hazırladığımız bu raporda, her vakit olduğu üzere yoksulluğun nasıl gündelik hayat pratiklerimize tesir ettiğini yüksek tahsil açısından inceledik” denildi.
Yemekhane fiyatlarındaki artış
Beslenme problemine değinilen raporda, ekim ayında başlayacak üniversite eğitimi öncesi birçok okulun yemekhane fiyatlarını açıklamadığı söz edildi. Yemek fiyatlarında Hacettepe Üniversitesi’nde yüzde 76, ODTÜ’de yüzde 80 artış yaşandığı belirtilen raporda, öğrencilerin sağlıklı beslenme hakkına erişimin zorlaştığına vurgu yapıldı.
Yemekhane fiyatlarındaki artışın öğrencilere verilen KYK bursu ve kredi ölçüsünden fazla olduğuna dikkat çekilen raporda; önlisans ve lisans öğrencilerine verilen burs ve kredi ölçüsünün bin 250 TL olduğu, üç öğün okul yemekhanesinden beslenen bir öğrencinin aylık yemek masrafının bin 275 TL olduğu bilgisine yer verildi.
Barınma sorunu
Raporda, barınma sıkıntısına ait olarak Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerinin yüzde 88’inin yurt konaklama hakkı elde edemediği, yüzde 52’sinin konut kiralayamayacak durumda olduğu tabir edildi. Ankara’da ODTÜ’ye yakın olan ve öğrencilerin kaldığı semtlerden olan 100. Yıl Emekçi Blokları Mahallesi’nde kira fiyatlarının yüzde 151,4 arttığına dikkat çekilirken, KYK burs ve kredi ölçüsünün bin 250 TL olduğu tespiti de raporda yer aldı.
Raporda, yoksulluğun çok taraflı ve çok boyutlu olduğu; yoksulluğun, sırf maddi değil, birebir vakitte politik, toplumsal, kültürel, fizikî, ruhsal, zihinsel sıhhat boyutlarını da içerdiği söz edildi. Her 2 üniversite öğrencisinden birinin beslenmede zorluk yaşadığı belirtildi.
“Öğrenciler öğün atlıyor”
CHP’nin hazırladığı raporda; öğrencilerle yapılan bir araştırmaya atıf yapılırken şu tabirlere yer verildi:
“Türkiye’de gerçekleştirilen, 13 bin 085 öğrenciyle yapılmış geniş kapsamlı bir araştırmaya nazaran, üniversite öğrencilerinin yaklaşık yüzde 60’ının izafi yoksulluk sonunun altında olduğu belirlenmiştir. Ayrıyeten diğer bir çalışma, üniversite öğrencileri ortasındaki yoksulluğun bilhassa temel gereksinimler ve eğitim alanında ağır olarak hissedildiğini göstermektedir. Bu öğrencilerin; balık, tavuk, et üzere beslenme açısından değerli olan besinlere ulaşmakta zorlandıkları, haftada en az ise birkaç gün öğün atladıkları ortaya konmuştur.”
Aynı araştırmaya nazaran, gençlerin yüzde 30’u kendini mutsuz hissettiğini tabir ettiğinin bilgisi verildi.
CHP Yoksulluk Dayanışma Ofisi, üniversite öğrencileriyle görüşmeler yaptı. Bu görüşmeler raporda şu halde yer aldı:
“ODTÜ, Okul Öncesi Öğretmenliği Tahsin, 2021’de pandemi sonrası ekonomik sebeplerle okulu dondurmuş. Öncesinde yönetim etmek için çeşitli işlerde çalışmış ancak hem çalışırken okumanın verdiği vakit kısıtı hem ruhsal hem de ekonomik tartıdan ötürü okulu dondurmanın tek deva olduğuna karar vermiş.
Ankara Üniversitesi, Fizik Mühendisliği Serkan, genel kanının bilakis, çok âlâ bir kısımdan mezun olmasına karşın, iş bulamadı, bulduğunda taban fiyatla çalışmak zorunda kaldı. Kirası 12 bin lira. Ailesinin yanına Antalya’ya dönmek zorunda kaldı.
ODTÜ, Psikoloji Ece, bu sene ODTÜ Psikolojiden mezun oldu. Mesai fazlası çalıştığı ve taban fiyata çalıştığı işinde çalışırken bile kendine yetemediğini söyleyen Simge, farklı bir iş bakındı ama yeni bir iş bulamadığı ve artık kirasını ödeyemediği için ailesinin yanına Kırklareli’ne geri dönmek zorunda kaldı. Maddi imkansızlıklardan ötürü aile meskenine dönmek zorunda kalan binlerce öğrenciden sadece biri.
Ankara Üniversitesi, İspanyol Lisanı ve Edebiyatı Cemre, KYK kredisi alıyor zira kendisine burs çıkmamış. 2 arkadaşıyla birlikte bir konutta kalıyor, geçimini sağlamak için günlük garantisiz işlerde çalışıyor. Mesken sahibi konutu satacağı için yeni bir mesken bulmak zorundalar fakat minimum seviyede oturulabilecek meskenlerdeki yeni kiralar 15 bin lira. Okulunu en azından 1 dönemliğine dondurup tam vakitli işte çalışabileceğini söyledi zira mezun olsa bile kendi mesleğini icra edebileceğine dair bir umudu yok.”
“Öğrencilere 1 öğün fiyatsız yemek”
Raporun son kısmında ise teklifler sıralandı. CHP’nin sık sık gündeme getirdiği öğrencilere 1 öğün fiyatsız yemek verilmesi talebinin de yer aldığı teklifler şöyle:
“Öğrencilere uygun fiyatlarla konut sağlanmalı ya da acil olarak süreksiz barınma merkezleri oluşturulmalı.
Yemekhane fiyatlarının makul seviyede tutulması sağlanmalı, okul içi hizmet veren kafe ve lokantaların ihalesi yapılırken öğrencilerin ödeyebileceği azami fiyat bir mecburilik olarak evvelden belirtilmelidir.
Yerel idareler, bilhassa üniversitelerin bulunduğu yahut öğrencilerin yaşadığı mahallelerdeki besin bankalarını destekleyerek öğrencilere temel besin gereçleri sağlamalı; hatta direkt olarak akşamları 1 öğün fiyatsız yemek hizmeti vermelidir.
Farklı bir kente okumaya giden öğrencilere verilmek üzere bir başlangıç seti (yurt yahut konut için demirbaş hijyen eserleri, kırtasiye malzemeleri), lokal idareler tarafından temin edilmelidir.
Her üniversitede erişilebilir ve fiyatsız, menstrual eser otomatı olmalıdır.
Üniversiteler ve özel kesim, öğrencilere staj ve iş fırsatları sunmalıdır. Ayrıyeten, lokal idareler, bilhassa gençlere yönelik (gencin yeteneğine göre) istihdam programları oluşturarak iş bulma konusunda yardımcı olabilir.
Yerel idareler ve üniversiteler, öğrencilere ruhsal takviye sunmalıdır. Bu hususta lokal sıhhat kuruluşları ve ilgili STÖ’ler ile işbirliği içinde olmalıdır.
Üniversiteler, fiyatsız yahut düşük maliyetli eğitim malzemesi sunmalı ve bu kaynaklara kolay erişim sağlamalıdır. Ayrıyeten, kütüphane ve bilgisayar erişimi üzere eğitim kaynaklarına erişimi artırmalıdır. Her yurtta 24 saat açık bilgisayar salonu olmalıdır.
Yerel idareler, gençlere yönelik fiyatsız kültürel etkinlikler ve öğrencileri bu etkinliklere katılmaya teşvik etmelidir.
Üniversiteler ve mahallî idareler, ayrımcılığa karşı sıfır tolerans siyasetleri benimsemelidir. Ayrıyeten, ayrımcılığı önlemek için eğitim programları düzenlemeli ve bilinçlendirme kampanyaları yürütmelidir.
Yurtların sarsıntıya dayanıklılık raporları, açık ve şeffaf halde paylaşılmalıdır.
Gençler için bilhassa fakir mahallelerdeki mesleksel eğitim merkezleri, yerel seviyede Teknokent’ler, kültür merkezleri, spor alanları ve aktiflik merkezleri açılmalıdır.” (Anka)