“Ülkenin her metrekaresi 7 üzeri sarsıntı üretecek potansiyelde” diyen Görür: Liyakatli bir bakanlıkla Türkiye’yi sarsıntıya hazırlarız

Dicle Üniversitesi, Jeoloji Mühendisleri Odası Diyarbakır Şubesi, Doğu Güneydoğu Endüstrici ve İş İnsanları Dernekleri Federasyonu, Ticaret ve Sanayi Odası ile Diyarbakır Mermerciler, Madenciler Derneği konut sahipliğinde, Diyarbakır’da bir otelde ‘Depreme Dirençli Kentler Diyarbakır Çalıştayı’ düzenlendi. Çalıştaya katılan Bilim Akademisi Kurucu Üyesi Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, kentlerin dirençli hale getirilmesi gerektiğini belirterek, “Kentlerimizi sarsıntı dirençli hale dönüştürmeliyiz. Zira zelzeleyle gayret etmek mümkün değildir. Zelzelesi durduramayacağımıza nazaran ölelim mi? Şayet ölmeyeceksek, kentleri zelzele dirençli yapacağız. Bu mümkün mü? Mümkün. Diyarbakır’ın iki tane tehdidi var. İki tane sarsıntı tehdidi var. Çok önemli. Biri Bitlis- Zagros sitürü, ikincisi Doğu Anadolu fay hattıdır” dedi.

Türkiye’nin artık sarsıntıyla baş etme vaktinin geldiğini söz eden Prof. Dr. Görür, “Belki de Türkiye’de Afet Bakanlığı’nın kurulması gerektiğini birinci sefer yahut birinci söyleyenlerden biriyim. Afet derken başkalarını bir tarafa bırakıyorum. Bilhassa sarsıntısı kastetmiştim. Şayet biz önemli bir bakanlık kurarsak, liyakata dayalı onu kurumlandırırsak, önemli bütçe verirsek ve anayasal bir yapısı olursa siyaset üstü bir bakanlıkla, Türkiye’yi 10- 15 senede zelzeleye hazırlarız. Nitekim bu ülkenin artık zelzeleyle baş etmenin vaktinin geldiğinin büyük ihtimalle farkında olduğunu düşünüyorum” diye konuştu.

“Ülkemizin her metrekaresi, önemli 7 ve üzeri zelzele üretecek potansiyelde”

Türkiye’de her an 7 büyüklüğünde bir sarsıntının yaşanabileceğini belirten Görür, şöyle dedi:

“Bir gerçek var, bu ülke bir zelzele ülkesidir. Jeolojik yapısı bu türlü, oluşumu bu türlü. Alp Himalaya Dağ Kuşağı’nın gereği olan bir nesil üzerinde bulunuyoruz. Ülkemizin her metrekaresi, önemli 7 ve üzeri sarsıntı üreteceği potansiyelde bir ülke. Hasebiyle bugün, bugün olmazsa yarın, rastgele bir gün sabah uyandığımız vakit 7 büyüklüğünde bir sarsıntının, rastgele bir yerde olduğunu ve binlerce insanımızı kaybettiğimizi duyabiliriz, öğrenebiliriz. Bu bizim için sürpriz olmaz. Sizleri korkutmayacak, adeta bu ülkede inanç birliğiyle uğraşacağımız bir davaya katkı sunmaya sizi davet ediyorum. O da şu, oylarınızla, oylarınızla partiler üstü, hangi partiye oy verirseniz verin başımızın üzerinde yeri var. Siyaset üstüdür bu zelzele. Biz göçüklerden ölüleri, cesetleri, insanları bu partili, şu partili diye çıkartmıyoruz, hepsi bizim insanımızdır. Halk olarak Diyarbakır’ı sarsıntı dirençli istiyoruz. Varsa bu türlü bir planın buyur gel, yoksa bu türlü bir planın bana yaklaşma, sana verecek oyum yok.”

“Maraş zelzelesinin büyüklüğü 8.2 hatta 8.4’e ulaşabilirdi”

Türkiye’nin genel tektonik durumu hakkında bilgi veren ABD’deki Colorado Üniversitesi’nden sismolog Roger Bilham ise şöyle konuştu:

“2020 ve 2023 sarsıntıları olağanda olduğundan daha büyük bir zelzele olabilirdi, pekala bunu engelleyen sebep ne onu dikkat çekmek istiyorum. Sarsıntı birinci başta Bingöl’den başlayıp tek bir zelzele olabilirdi lakin olmadı artık bunun nedenini açıklayacağım. Şayet tek bir sarsıntı olsaydı yani 2020 zelzelesi yaşanmasaydı ve bütün fay 2023 yılında kırılsaydı, zelzelenin büyüklüğü 8.2 hatta 8.4’e ulaşabilirdi. Bu zelzeleleri durduran şey, birincisi fayın uzunluğu, ikincisi fayın üzerindeki bent yan büklümler, mahzurlar ve bariyerler, üçüncüsü birinci defa Roger Bilham ve başka bilim insanları tarafından Doğu Anadolu Fay sınırında kanıtlanan ‘krip’ hareketi ve bir öbür şey de derindeki kayaların özellikleri. Arazi çalışmalarında, kaymanın zorlaştığı yerlerde ‘Serpentinite’ mineralini sıkça gördük.

Sabunsu bir yapıya sahip olan serpentinite, çok ani bir hareket üzerine tesir ettiğinizde bu kez bir yapıştırıcı varmış üzere hareketi engelliyor. Yani serpantini, sarsıntı davranışları üzerinde, sarsıntının tesirini düşürücü tesir yaptığı için bizim arkadaşımız. Buradan örnekler aldık ve ABD’ye tahlile gönderdik. Temel bir kural var, kayaların davranışlar, sıcaklık ve basınç şartları altında değişiyor. Burada yaptığımız tahlillerde şayet 100 santigrat derecede ise tıpkı serpentinite üzere kaymayı güçleştiriyor. Lakin 3 kilometre yahut daha derinde ise o vakit bu tesirini kaybediyor ve kayma daha rahat bir halde ilerliyor. 2020 Sivrice zelzelesinin güney ucu ile 2023 Kahramanmaraş zelzelesinin kuzey doğusu ortasında bir boşluk var. Bu iki kırık birleşmedi. Burası da az evvel bahsettiğimiz ve ABD’ye gönderdiğimiz örnekteki üzere quartz schistli kayalardan oluşuyor. Bu kadar küçük minerallerin büyük zelzeleleri nasıl durdurduğunu aslında söylemeye çalışıyorum.” (DHA)