Sayıştay’ın 2022 yılı Dışişleri Bakanlığı Kontrol Raporu: 2021 yılında gerçekleşen süreçlerin muhasebe kayıtları 2022 yılı süreci üzere yer almış

Sayıştay’ın 2022 yılı Dışişleri Bakanlığı Kontrol Raporu yayınlandı. Rapordaki bilgilere nazaran; Dışişleri Bakanlığı’nın 2021 yılında toplam 7 milyar 96 milyon 707 bin 580 lira 51 kuruş olan bütçesi, 2022 yılında 10 milyar 942 milyon 311 bin 761 liraya çıktı.

2021 yılında Bakanlığın net gelirler toplamı 2 milyar 381 milyon 530 bin 638 lira 22 kuruş iken, 2022 yılında 4 milyar 536 milyon 796 bin 598 lira 67 kuruşa çıktı. 2021 yılında 8 milyar 872 milyon 908 bin 817 lira 79 kuruş olan sarfiyatlar, 2022’de 13 milyar 358 milyon 68 bin 455 lira 54 kuruşa yükseldi. Raporda, “2022 yılı olumsuz faaliyet sonucu 8.821.271.856,87 TL olarak gerçekleşmiştir” denildi.

Bakanlığın özel faaliyetlerinin yürütülmesi gayesiyle açılan hesaba, döviz hesabı evreleri dahil 2021 yılından 2 milyar 315 milyon 327 bin lira 46 kuruş devredildiği; 2022 yılında 67 milyon 868 bin 145 lira 52 kuruş ödenek aktarılarak 70 milyon 183 bin 472 lira 98 kuruşa ulaştığı kaydedildi. Ayrıyeten raporda bu meblağın 52 milyon 748 bin 549 lira 16 kuruşunun 2023 yılına devredildiği belirtildi.

Raporda, yurt dışındaki aracı kurumlarca vize müracaat hizmet bedelinin yüzde 20’sinin konsolosluk hasılat hesabına yatırılarak genel bütçeye özel gelir olarak 529 milyon 355 bin 144 lira 11 kuruş kayıt yaptırıldığına yer verildi. Bunun karşılığında 198 milyon lira ödenek olarak kaydedilip 2021 yılında dönem ile toplam ödeneğin 242 milyon 389 bin 555 lira 36 kuruş olduğu kaydedildi. Devamında, “Bunun 178.643.745, 34 TL’si yıl içinde harcanarak geriye kalan 63.745.810, 02 TL ise 2023 yılına devredilmiştir” tabirlerine yer verildi.

“Personelin performans değerlendirmesine yönelik konuların yazılı olarak belirlenmesine muhtaçlık var”

Raporda, Bakanlığın iç denetim sisteminin 2022 yılı incelemesinde kurum tertip yapısı içerisinde yetki bölümleri ve hudutları hakkında kâfi düzenleme bulunmadığı belirtilerek, “Kurum içinde yetki periyodu gerçekleştirilirken, devredilen yetkinin arz ettiği değer göz önünde bulundurularak, mevzuya yeterliliği olan işçiye devredilmesine dikkat edildiği, lakin yetki evre sürecini düzenleyen resmi ve belgelendirilmiş bir usul ve standart yetki dönemi çizelgeleri bulunmadığı anlaşılmaktadır” denildi.

Raporda, “Personelin işe alınması, yer değiştirmesi, vazifede yükselmesi ve disiplin kararlarına yönelik insan kaynakları siyaseti, 1 ve 4 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve 6004 sayılı Kanun’un yanında Dışişleri Bakanlığı İmtihan Yönetmeliği, Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Meslek Memurlarının Vazifede Yükselme Adap ve Asılları Hakkında Yönetmelik, Dışişleri Bakanlığı Merkez Memurlarının Vazifede Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği, Dışişleri Bakanlığı İşçisine Ait Öndegelim Temelleri Hakkında Yönetmelik, Dışişleri Bakanlığı Türk Asıllı Kontratlı Sekreter İmtihan Yönetmeliği ve Dışişleri Bakanlığı Çalışanı Disiplin Amirleri Yönetmeliği üzere mevzuat çerçevesinde belirlenmiş durumdadır. Bununla birlikte, işçinin performans değerlendirmesine yönelik konuların yazılı olarak belirlenmesine muhtaçlık bulunması tarafıyla eksiktir” değerlendirmesine yer verildi.

“Personel sayısındaki eksiklik nedeniyle vazifeler ayrılığı unsuru uygulanamıyor”

Raporun “Kontrol Faaliyetleri Standartları” kısmında Bakanlık’tan yapılan görevlendirmelerde, yetki dönemlerinin mevzuata uygun yapıldığı belirtildi. Devamında yer verilen bulguda, “Görevlendirmelerde misyonlar ayrılığı prensibi gözetildiği belirtilmekle bir arada özellikle yurt dışında işçi sayısının yetersizliği nedeniyle vazifeler ayrılığı prensibinin tam olarak uygulanamadığı ve gerekli tedbirlerin alınması konusunda bir düzenleme bulunmadığı görülmektedir” denildi. Takip eden hususta ise, “ İdarece belirlenen risklerin kabul edilebilir seviyeye indirilmesine yönelik denetim faaliyetleri ve sorumluları tam olarak belirlenmemiştir” bulgusuna yer verildi.

“İzleme Standartları” başlıklı kısımda ise İç Denetim İzleme ve Yönlendirme Şurası’nın üst yönetici onayı ile 2010 yılında görevlendirildiği belirtilerek, “Ancak bugüne kadarki süreçte üniteler iç denetim sistemini yılda en az bir sefer değerlendirip İç Denetim İzleme ve Yönlendirme Şurasına raporlama yapmamışlardır” denildi.

“Denetim Görüşü” başlıklı kısımda yapılan değerlendirmede, “Dışişleri Bakanlığının 2022 yılına ait üstte belirtilen ve kamu yönetimi tarafından sunulan geçerli finansal raporlama çerçevesi kapsamındaki mali rapor ve tablolarının tüm değerli taraflarıyla gerçek ve sağlam bilgi içerdiği kanaatine varılmıştır” sözlerine yer verildi. Raporda mali rapor ve tablolara verilen görüş ile ilgili olmayan iki bulguya yer verildi. “İdare Taşınır Mal İdaresi Detaylı Hesap Cetveli ile İcmal Cetvelinin Yasal Müddeti İçerisinde Sayıştay’a Verilememesi ve Taşınır Süreçlerine Ait Muhasebe Kayıtlarında Dönemsellik Kavramına Uyulmaması” başlıklı bulguyla ilgili şu sözler kullanıldı:

“Bakanlığın 2022 yılı hesap ve süreçlerinin incelenmesinde Kamu Yönetimi Hesaplarının Sayıştay’a Verilmesi ve Muhasebe Üniteleri ile Muhasebe Yetkililerinin Bildirilmesi Hakkında Yordam ve Temeller uyarınca Yönetim Taşınır Mal İdaresi Detaylı Hesap Cetveli ile Yönetim Taşınır Mal İdaresi Hesabı İcmal Cetvelinin Şubat ayı sonuna kadar Sayıştay Başkanlığına gönderilmesi gerekirken gönderilmediği, 150 Birinci Unsur Ve Materyal Hesabı, 253 Tesis, Makine Ve Aygıtlar Hesabı, 254 Taşıtlar Hesabı ve 255 Demirbaşlar Hesabına bahis olan süreçlerin kimilerinin 2021 yılında gerçekleştiği halde bunların muhasebe kayıtlarında 2022 yılı süreci üzere yer aldığı görülmüştür.

15 Stoklar ile 25 Duran Varlıklar hesap kümeleri içerisinde yer alan ve üstte belirtilen hesaplara ait süreçler 2021 yılında gerçekleştirildiği halde kimi misyonlar tarafından bu süreçlere ilişkin evrakların muhasebeye ilgili yıl içerisinde gönderilememesi nedeniyle bir sonraki yılda kaydedilmiştir.. Bu durumda, misyonların bahse husus hesaplara ait kendi kayıtları ile muhasebe kayıtları farklı bilgiler içermektedir. Muhasebe kayıtları ile gerçek durumun birbiriyle uyumlu olmaması hem 2021 yılı hem de 2022 yılında üretilen mali tablolarda 15 Stoklar ile 25 Duran Varlıklar hesap kümeleri içerisinde yer alan; 150 Birinci Unsur Ve Materyal Hesabı, 253 Tesis, Makine Ve Aygıtlar Hesabı, 254 Taşıtlar Hesabı ve 255 Demirbaşlar Hesabına ait meblağların hakikat bilgi içermemesine neden olmaktadır.”

“Ön ödemenin verildiği tarihten evvelki Merkez Bankası döviz satış kurunun temel alınmış”

Raporda, yurt dışına gönderilen avans ve krediler ile ilgili şu tespitlere yer verildi:

“Bakanlığın yurtdışı teşkilatının harcamalarında kullanmak üzere ön ödeme niteliğinde gönderilmiş olan meblağlar ile bunlardan yapılan harcamaların mahsuplarına ait meblağların muhasebe kayıtlarında, Merkezi İdare Muhasebe Yönetmeliğine nazaran ön ödemenin verildiği tarihteki kurların temel alınması gerekirken, ön ödemenin verildiği tarihten evvelki ayın son gününün (ön ödemenin verildiği ayın birinci iş günü geçerli olan) Merkez Bankası döviz satış kurunun temel alındığı görülmektedir.

Kamu yönetimi yanıtında Bakanlığın yurtdışı teşkilatının harcamalarında kullanılmak üzere ön ödeme niteliğinde gönderilen meblağlar ile bunlardan yapılan harcamaların mahsuplarına ait fiyatların muhasebe kayıtlarında temel alınması gereken kurlarla ilgili olarak, Dışişleri Bakanlığının talebi ile Hazine ve Maliye Bakanlığı uhdesinde mevzuat değişikliği çalışması yürütüldüğünü bildirmiştir.

Bakanlık Bütçesinden yapılan harcamaların kıymetli bir kısmının yurtdışı teşkilata ilişkin olduğu dikkate alındığında, süreçlerde kullanılacak döviz kurunun anılan yönetmelik kararlarına uygun belirlenmemesi faaliyet sonuçları tablosunda yer alan meblağın ve bütçe sayılarının doğruluğunu etkilemektedir.”