Merkez Bankası’nın son kararı, Kur Muhafazalı Mevduat’a ilgiyi azaltır mı?
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) dün Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) hesaplarında taban faiz zorunluluğunu kaldırdı. Bankaların Türk Lirası (TL) dönüşümlü kur muhafazalı hesaplara düşük faiz vermesinin önü açıldı. Pekala bu düzenleme, KKM’ye ilgiyi azaltacak mı?
Bankaların KKM hesaplarına en az siyaset faizi kadar faiz vermeleri zaruriydi.
Yeni kararla birlikte bankalar kur muhafazalı hesaplara siyaset faizinin (%30) altında faiz verebilecek.
Bu atılımla standart TL mevduat desteklenirken, KKM’ye verilen faiz artık eskisi kadar cazip olmayacak.
TCMB, standart TL mevduatın toplam mevduat içindeki hissesini artırmayı hedefliyor. KKM’den çıkışın ise vakitle gerçekleşeceği öngörülüyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) bilgilerine nazaran KKM büyüklüğü 15 Ağustos’ta 3 trilyon 410 milyar TL ile tepesine ulaştı.
Aradan geçen bir ayda ise KKM büyüklüğü 101,4 milyar TL azalarak, 15 Eylül prestijiyle 3,31 trilyon TL oldu.
Yeni düzenlemeyi BBC Türkçe’ye pahalandıran Başşehir Üniversitesi Milletlerarası Finans ve Bankacılık Kısım Lideri Prof. Dr. Şenol Babuşçu, “Bankalar bu saatten sonra KKM’ye yüksek faiz vermez” diyor.
Babuşçu kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Bankalar KKM’ye siyaset faizinin (% 30’un) altında faiz veremiyordu. Artık %30’un altında verebilme hakları doğdu…
“Diyelim ki banka yeni kararla birlikte %15 faiz oranı belirledi lakin kur artışı % 25 oldu. Bu durumda %25’in tamamını banka ödeyecek. Lakin şayet siyaset faizinin üzerinde kur artışı olursa, siyaset faizi üzerindeki farkı Merkez Bankası ödeyecek.”
Babuşçu’ya nazaran bir döviz krizi yaşamamak için KKM’ye ilginin azalması gerekiyor.
Babuşçu, KKM kapsamında devletin vatandaşlara 130 milyar dolarlık bir döviz borcu olduğunu lakin rezervlerin bunu karşılamadığını hatırlatıyor:
“130 milyar dolarlık KKM sahipleri vade geldiğinde paralarını dolar olarak istedikleri takdirde, Merkez Bankası 130 milyar dolar ödemek zorunda. Lakin 130 milyar ödeyecek bir döviz rezervi yok, rezerv ekside esasen. Bir döviz krizine girmemek için, ‘Bizden döviz istemeyin, TL isteyin verelim’ diyorlar.”
“MB döviz rezervleri eksi değil de 300 milyar dolar olsa, yarın sabah çıkarır ödersiniz, rezervler 300’den 170’e düştü dersiniz lakin bu türlü bir rezerv olmayınca, çeşitli teknikler bulup vatandaşların TL’ye dönmesini sağlamak gerekiyor.”
Hafize Gaye Erkan periyodunda 1650 baz puan faiz artırımı
Merkez Bankası Hafize Gaye Erkan başkanlığında daha evvel de KKM’ye ilginin azalmasına yönelik adımlar atmıştı.
Ağustos ayında menkul değer ve mecburî karşılık uygulamalarında KKM hesapları aleyhinde düzenleme yapıldı, Eylül ayında TL hissesi artış amacı yükseltildi.
KKM hesaplarının TL mevduat sayıldığı kurul uygulaması sona erdi ve bu düzenlemelerin tesiriyle KKM’lerin hissesi geriledi.
Öte yandan Merkez Bankası geçen hafta siyaset faizini 500 baz puan artırarak yüzde 30’a yükseltti.
Böylece Hafize Gaye Erkan’ın Merkez Bankası Lideri olduğu devirde toplam 1650 baz puan faiz artırımına gidildi.
Eski iktisat idareleri, TL mevduatı artırmaya yönelik bir atılım olarak görülen faiz artışına şiddetle karşı çıkıyordu.
Prof. Dr. Şenol Babuşçu, faiz artırarak yalnızca döviz mevduatı azaltmanın değil, tıpkı vakitte enflasyonu düşürmenin de hedeflendiğini söylüyor:
“Mevduatın TL’ye dönüşümü için gayret gösteriyorlar. Yalnızca TL mevduatı artırıp dövizi azaltmak için değil tıpkı vakitte enflasyonu düşürmek için de faiz artırıyorlar.”
‘Alınan kararlar gerçek fakat çok yavaş’
Merkez Bankası Lideri Hafize Gaye Erkan dün İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi Merkez Bankaları Forumu’nda konuştu.
Erkan, Merkez Bankası’nın son periyottaki düzenlemelerinin TL mevduat hissesinin artırılmasını hedeflediğini söyledi:
“Öncü göstergeler, yerli ve yabancı yatırımcıların portföylerindeki Türk Lirası varlıkların hissesini artırmaya başladığına işaret etmektedir. Türk Lirası varlıklara yönelik lokal ve memleketler arası talebi arttırmaya kararlıyız.”
Babuşçu ise “Bence algı idaresini çok âlâ yapıyorlar, varlıklarda çok önemli bir değişiklik yok” diyor:
Öte yandan 2024-2026 periyodunu kapsayan Orta Vadeli Program’da (OVP) büyüme beklentilerindeki düşüş, enflasyon beklentilerinde artış yaşandı. 2024 enflasyon varsayımı % 13,8’den % 33’e yükseldi.
“Atılan adımlar hakikat lakin çok yavaş” diyen Babuşçu’ya nazaran, 2024 yılında %33 enflasyon amacına varılması imkansız:
“Faizler arttıkça beşerler tüketime değil tasarrufa yönelecek. Ancak enflasyon almış başını gitmişken, faiz çok yavaş artırılıyor. Adımlar yavaş atılınca enflasyona deva olmuyor.
“Ben olsam faizi Haziran ayında 8,5’dan 30-35’e çekerdim. Ancak onların önünde önlerinde bir mani var: mahallî seçimler. Seçimler nedeniyle biraz yavaş gidiyorlar. Olağan ki eski idareye nazaran Mehmet Şimşek ve Hafize Gaye Erkan’ın liyakatleri de çok âlâ.”
“Bana nazaran 6 ay yavaş gidecekler lakin Nisan 2024’ten itibaren enflasyon önlemlerini çok sert uygulayacaklar. Enflasyon yıl sonunda % 75’i geçecek, Haziran 2024’te % 90’ı geçecek. Tahminen, 2024 sonunda 90’dan 45-50’lere düşürecekler. % 33 maksadını gerçekleştirmeleri imkânsız.”