Karabağ: Azerbaycan ele geçirdiği silahları sergilerken, bölgeye birinci yardım ulaştı
Olga Ivshina & Robert Plummer
BBC News Karabağ, Londra
Azerbaycan Ordusu Karabağ’da ele geçirdikleri ağır silahları sergilerken, binlerce sivilin Ermeni ayrılıkçıların teslim olmasından sonra barınacak yeri olmadığı uyarısı yapıldı.
BBC’ye gösterilen ağır silahlar ortasında, tanklar, toplar ve roketatarlar vardı.
Ermeni başkanlar ise binlerce kişinin besin ve barınma sorunu yaşadığını söylüyor.
Bölgeye yalnızca 70 tonluk yardımın gelmesine müsaade edildi.
Azerbaycan’ın askeri müdahalesinden sonra Milletlerarası Kızılhaç’a ilişkin konvoy, bölgeye girmesine müsaade verilen birinci yardım oldu. Rusya da yardım dağıttığını söylüyor ancak ne kadar olduğu bilinmiyor.
Dağlık Karabağ, milletlerarası alanda Azerbaycan toprağı olarak tanınıyor, lakin bölgenin geniş kesitleri 30 yıldır Ermeni güçlerinin denetimi altındaydı
Ermenistan Cumartesi günü BM’den Karabağ’daki Ermenilerin haklarını gözlemleyecek bir misyon göndermesini istedi ve varlıklarının tehlike altında olduğunu savundu.
Azerbaycan ise suçlamayı reddediyor ve bölgedeki Ermenileri, ülkenin eşit yurttaşları olarak yine entegre etmek istediğini söylüyor
Azerbaycan’ın müdahalesinden bu yana bölgede ortalarında 10 sivilin de bulunduğu en az 200 kişi hayatını kaybetti.
Köylerinden olan ve yakınlarından ayrılan birkaç bin kişinin Hankendi’deki (Stepanakert) havalanında çadırlarda ya da açık havada geceyi geçirdiği belirtiliyor.
Susa’daki askeri karargahın bahçesinde de Azeri yetkililer, ayrılıkçılardan ele geçirilen silahları sergiledi. Ganimetler ortasında bir T-72 tankı, birkaç BMP-2 zırhlı işçi taşıyıcısı, makineli tüfekler, tüfekler, kurşun geçirmez yelekler ve mayınlar da vardı. Varsayımımıza nazaran alan yarım futbol alanı büyüklüğündeydi.
Rus Savunma Bakanlığı, altı zırhlı araç, 800 tüfek ve 5 bin dolayında merminin teslim edildiğini söyledi.
Dağlık Karabağ’daki 120 bin kadar Ermeni’nin akıbeti ise bilinmeyen. Azerbaycan bölgeyi tekrar entegre etmek istediğini söylüyor. Bir Azeri yetkili BBC’ye yaptığı açıklamada “Kimse kimseyi kovmuyor” dedi.
Yetkili “Sivillere, bayanlara, çocuklara aldırmıyor olsaydık, Hankendi’ye direkt girerdik” dedi.
Bir öbür yetkili de ordunun Karabağ’ın dışında “sivilleri kabul etmeye hazır” mülteci kampları hazırladığını belirtti. Lakin her iki tarafta da o kadar güvensizlik var ki, Ermeniler buraya gitmek istemeyebilir.
Azerbaycan BM’ye, Karabağlı Ermenilere “eşit yurttaş” muamelesi yapacağını söyledi fakat artık mukadderatları Azerilerin elinde.
Bakü idaresi, silahlarını teslim eden Karabağlı Ermenilere af ilan etmeyi düşündüğünü, isterlerse Ermenistan’a da gidebileceklerini söyledi.
Ermenistan da binlerce sivili barındırabilecek tesisler kurdu, lakin Başbakan Nikol Paşinyan, mecbur kalmadıkça, ayrılmamalarını istediğini söylüyor.
Stepanakert’teki (Hankendi) beşerler BBC’ye büyük ihtimalle ayrılacaklarını söylediler.
Gazeteci Siranuş Sargsyan “Burada kalmak isteyen kimseyi tanımıyorum. Daha evvelki savaşlarda evlatlarını kaybetmiş, yaşlı yakınlarım var onlar burada ölmeyi tercih edebilir” diyor.
“Ancak çok insan için, benim neslim için, daha şimdiden dördüncü savaşları oldu.”
Ermenistan-Azerbaycan sonundaki Kongre heyetine başkanlık eden ABD’li Senatör Gary Peters, “çok kaygılı” olduğunu söyledi ve memleketler arası bir müşahede misyonu oluşturulması daveti yaptı.
Peters “Bence dünyanın burada tam olarak neler olduğunu bilmeye muhtaçlığı var. Azerbaycan hükümeti görecek bir şey olmadığını, kaygılanacak bir şey bulunmadığını söylüyor. Öyleyse şayet, milletlerarası gözlemcilerin şahit olmasına müsaade vermeliyiz” dedi.
BBC’nin görmesine müsaade verilen bölgelerde hiç sivil yok üzere. Yalnızca polisler, askerler ve birkaç inşaat personeli gördük.
BBC’nin gördüğü Rus barış gücü askerlerinin de yüzü gülmüyordu ve önemli bir tutumları vardı. Lakin şimdiye dek, teslimden bu yana önemli bir şiddet olayı yaşanmadı.