İmza kampanyası başlatıldı: British Museum, çalınan yapıtların tam listesini açıklasın

İngiltere’nin ünlü müzelerinden British Museum’un depolarından çalınan ve kaybolan yapıtların kimilerinin internet üzerinden satışa konduğu ortaya çıktı. Aşıklı Höyük Dostları Derneği, Kültür Şuurunu Geliştirme Vakfı ve Tarih Vakfı, British Museum’daki hırsızlığı protesto etmek ve çalınan yapıtların isimlerinin açıklanmasını talep ederek imza kampanyası başlattı. 

Çalınan 2000’den fazla yapıtın fakat 60 adetinin geri geldiği açıklandı, 300 yapıtın yeri tespit edildi, 1600’den fazla eser halâ kayıp.

“Soygun ve soruşturmadaki aksaklıklar bizi dehşete düşürdü; çalınan yapıtların listesini bilmek ilgili ülkelerin hakkı.” Üç kuruluş, British Museum idaresine açık mektup gönderdi. Mektupta şu sözlere yer verildi:  “Bizler Türkiye’de kültürel ve tarihi mirasın korunması ve toplumun bu mevzulardaki şuurunun yükseltilmesi için çalışan sivil toplum kuruluşlarıyız. British Museum üzere, ülkemiz topraklarından giden çok sayıda tarihi bedelin sergilendiği bir kurumda yaşanan soygun ve kayıp olayıyla ilgili haber ve gelişmeleri tasayla izliyoruz. 2.000’e yakın nesnenin çalınmasının, izlerinin bulunamamasının, bu durumun lakin çalınan nesnelerin bir kısmının internette satışa çıkmasıyla ortaya çıkmasının ve aktif bir soruşturma yürütülmediğinin anlaşılmasının bizleri dehşete düşürdüğünü bilmenizi isteriz. British Museum idaresinin, sırf Birleşik Krallık vatandaşlarını ve memleketler arası arkeoloji ve müzecilik topluluğunu değil, Türkiye’deki ilgili kurumları,  kamuoyunu ve bilim insanlarını bu olayın detayları, ve soruşturmanın gidişatı konusunda şeffaflıkla bilgilendirmesi gerektiğine inanıyoruz. Çalınan, kaybedilen ve geri kazanılacağı belgisiz eserler ortasında Türkiye coğrafyasından giden eserler olup olmadığını bilmek, bu ülke kamuoyunun hakkı ve legal talebidir. Bu nedenle, çalınan yapıtların listesinin açıklanmasını, en azından yetkili kurumlarla paylaşılmasını talep ediyoruz. Ayrıca, British Museum envanterinde bulunan, Türkiye kökenli yapıtların tekrar gözden geçirilmesini, ve özgünlük tarafıyla incelenmesini, sonucun yetkililerle paylaşılmasını da talep ediyoruz. Bu süreç, soygun olayının ziyan verdiği inanç alakasının tamiri için uygun bir başlangıç olacaktır. Bu olayın, tarihi yapıtların köken ülkelere iadesi tartışmalarına yeni bir boyut katması kaçınılmazdır. Bu bağlamda, Britanya Parlamentosu Partilerarası British Museum Komitesinin Lideri, Sayın Tim Loughton’un, iade taleplerinin tekrar lisana getirilmesini “bariz fırsatçılık” diye nitelemesi son derece bahtsız bir açıklama olmuştur. Biz British Museum’un, yeni Yöneticisi Sir Mark Jones’un idaresinde, bu süreci bu türlü hezeyanlardan uzak, akılcı, dürüst ve şeffaf bir formda, ve köken ülkelerin yetkili kurumlarıyla yapan bir diyalogla yürütmesini bekliyor ve umuyoruz.”

Türkiye’de kültürel ve tarihi mirasın korunması ve toplumun bu bahislerdeki şuurunun yükseltilmesi için çalışan Aşıklı Höyük Dostları Derneği Kültür Şuurunu Geliştirme Vakfı ve Tarih Vakfı British Museum koleksiyonlarından 2.000’e yakın yapıtın çalınması üzerine ortak bir teşebbüs başlattı.

Soygunun fakat çalınan nesnelerin bir kısmının internette satışa çıkmasıyla anlaşılmasını ve faal bir soruşturma yürütülmemesini dehşetle izlediklerini belirten Dernek ve Vakıf yöneticileri “çalınan eserler ortasında Türkiye coğrafyasından giden eserler olup olmadığını bilmek, bu ülke kamuoyunun hakkı ve yasal talebi, bu nedenle, çalınan yapıtların listesinin açıklanmasını, en azından ilgili ülkelerin yetkili kurumlarıyla paylaşılmasını talep ediyoruz” dedi.

Dernek ve Vakıf taleplerini bir “açık mektup”la, British Museum’un en üst idare organı olan Mütevelli Heyeti’ne iletti.

Açık Mektup’ta, ayrıyeten British Museum envanterinde bulunan, Türkiye kökenli yapıtların tekrar gözden geçirilmesi ve özgünlük tarafıyla incelenmesi, sonucun yetkililerle paylaşılması da talep ediliyor. Bu sürecin soygun olayının ziyan verdiği inanç bağının tamiri için düzgün bir başlangıç olacağı belirtiliyor.

“Kültür mirası tek tek hepimizin mirası”

Açık Mektup’ta lisana getirilen dert ve taleplere kişisel olarak takviye vermek isteyecekler için change.org platformu üzerinden bir kampanya da başlatıldı. British Museum’un süreci tarihi yapıtların köken ülkeleriyle yapan bir diyalogla yürütmesini önemseyenlerin bu kampanyaya imzalarıyla katılabilecekleri belirtildi. 

Müze çalınan yapıtların büyük kısmının Yunan ve Roma koleksiyonundan olduğunu duyurdu ve çalınan yapıtlarla ilgili soruşturmaya yardımcı olmak üzere bir de web sayfası açıldı.

British Museum’un yeni web sayfasında, kayıp yapıtların fotoğrafları ve detayları yok, lakin müze koleksiyonundaki benzeri yapıtların görselleri var.

Çalınan yapıtların detaylarının ve fotoğraflarının kamuya açıklanmaması şaşırtan görünüyor. Lakin dünyanın en büyük çalıntı sanat yapıtı bilgi tabanını yöneten ve soruşturmada British Museum’a dayanak olan Art Loss Register’ın sözcüsü, “görselleri  yayınlamak elince çalıntı eser olanları büsbütün yeraltına itebilir, ya da yapıtı ‘hurda değeri’ne satmak için tahrip edebilirler” dedi.

Buna karşılık British Museum’daki durumu düzgün bilen birtakım uzmanlar, British Museum’un dijital kataloğunda önemli eksikler olduğunu, çalınan yapıtların değerli bir kısmının fotoğrafı ya da detaylı künyesinin olmayabileceğini belirtiyorlar.

Öte yandan, hırsızlık olayının ortaya çıkmasıyla birlikte müzedeki misyonundan uzaklaştırılan bir kıdemli küratörle ilgili Londra polisinin yürüttüğü soruşturmayla da ilgili olarak şimdi bir açıklama yapılmadı.

TIKLAYIN – British Museum’daki yapıtları çalan müze küratörünün pahalı bir Roma taşını eBay’de 40 sterline satışa çıkardığı ortaya çıktı