İktidar ve muhalefet, mahallî seçimlerde nasıl bir tavır almaya hazırlanıyor?
Türkiye, Mayıs ayındaki cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin akabinde, kış aylarına gerçek süratle mahallî seçim sürecine girecek. İktidar ve muhalefet kanadında, son üç seçimdir ittifakla seçime giden siyasi partilerin yeni periyotta nasıl tavır alacağı merak konusu.
2018’den bu yana uygulanan ittifak sistemi konusunda, Cumhur İttifakı partileri Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) “etle tırnak gibi” diye nitelendirilen seçim işbirliğini, Mart 2024’teki lokal seçimlerine de taşıma kararlılığında.
Altılı Masa’yı oluşturan, Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) öncülüğündeki Millet İttifakı ise dağınık bir görünüm sergiliyor.
2019 lokal seçimlerinde Batı vilayetlerinde aday çıkarmayarak CHP adaylarına takviye veren Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) Yeşil Sol Parti’nin (YSP) çatısı altında gireceği lokal seçimleri için alacağı tavır muhalefet açısından kıymet kazanacak.
Yerel seçim ittifakları, şimdiden tartışılmaya başlasa da, başta AKP ve CHP olmak üzere Meclis’te temsil edilen birtakım siyasi partiler, seçim ittifakı yahut işbirliği konusunda masaya oturmak yahut işbirliği arayışı için yeni parti idarelerinin şekilleneceği olağan büyük kongre süreçlerinin tamamlanmasını bekliyor.
AKP 7 Ekim, YSP 15 Ekim’de olağan büyük kongrelerini, CHP ise 4-5 Kasım tarihlerinde 38. Olağan Büyük Kurultayı’nı gerçekleştirecek.
Yerel seçimlerde resmi olarak bir ittifak kelam konusu değil. Fakat şimdiye kadar genel seçim ittifakları, mahallî seçimlere de taşındığı için, bu işbirlikleri de bir manada “ittifak” olarak nitelendiriliyor
Peki iktidar ve muhalefet cephesinde, mahallî seçim için ittifak, işbirliği konusunda şu andaki durumları ne? Siyasi partilerdeki idare değişikliği, ittifak hesaplarını da değiştirir mi?
AKP ve MHP ortak kurul kurdu: Muhalefete geçen belediyeleri geri alma hesabı yapılıyor
Seçim işbirliği konusundaki en net iki parti AKP ve MHP. 2018 seçimlerinde başlayan seçim ittifakını, mahallî seçimler de taşıma kararı alan AKP ve MHP, bu emelle ortak komite kurdu. MHP’den Genel Lider Yardımcıları Feti Yıldız, Sadir Durmaz, AKP’den Genel Başkanvekili Efkan Ala’nın başkanlığındaki üç kişilik heyet ortak ittifak yapılacak vilayetler için ön çalışma yürütecek.
İki partide lokal seçim işbirliği için kriter, “eldeki belediyeleri korumak, 2019 lokal seçimlerinde, başta İstanbul olmak üzere muhalefete geçen belediyeleri geri almak” olarak tabir ediliyor. AKP’de “popüler adaylar” yerine, “hizmet belediyeciliği” vurgusunun öne çıkacağı isimlerin aday gösterilmesi görüşü öne çıkıyor. Bunun için mahallî ölçekteki talepler dikkate alınarak aday belirlenmesi düşünülüyor.
İktidar partisi kaynakları, 2019 lokal seçimlerinde kimi yerlerde farklı seçime girilmesi nedeniyle, CHP’nin yahut öteki bir muhalefet partisinin ortadan “sıyrılıp” belediyeleri aldığını anımsatıyorlar.
AKP ve MHP’nin başa baş oy aldığı birtakım vilayetlerde CHP’nin yüzde 30-35 oyla belediye başkanlığını aldığına dikkat çekilerek, önümüzdeki mahallî seçimlerde, bu çeşit yerlerde ortak adayla seçime girilebileceği tabir ediliyor. Bu hususta ilçeleri de kapsayacak, detaylı çalışma yapılması planlanıyor.
Son seçimlerde Cumhur İttifakı içinde yer almasına rağmen, kendi milletvekili adaylarını çıkaran Tekrar Refah Partisi (YRP) ise lokal seçimlerde de kendi adaylarıyla yarışacak.
CHP, Kurultay sonrası muhalefet partilerinin kapısını çalmayı planlıyor
İktidar bloğundaki işbirliği öngörülebilirken, muhalefet cephesi dağınık bir görünüm sergiliyor. 2019 seçimlerinde CHP, Ankara ve İstanbul’un da ortalarında bulunduğu birçok büyük kent belediyesini ittifak yahut seçim işbirliği ile yıllar sonra AKP’den almıştı. CHP, Kasım’daki Olağan Kurultay’ın akabinde, lokal seçimler için de başta eski ittifak ortakları olmak üzere, Cumhur İttifakı’nın karşısında yer alan siyasi partilerin kapısını çalmaya hazırlanıyor.
Çok adaylı yarışın yaşanacağı CHP Kurultayı’nda, Genel Lider Kemal Kılıçdaroğlu’nun karşısındaki en güçlü aday, Meclis Küme Lideri Özgür Özel. CHP’de mümkün bir idare değişimi halinde, ittifak yahut seçim işbirlikleri konusundaki tavırda çok esaslı bir değişiklik olması beklenmiyor.
Gerek Kılıçdaroğlu, gerekse “değişimcilerin adayı” Özgür Özel, mahallî seçimlerde işbirliği konusunda adım atacakları iletisini veriyorlar.
Kurultayda yarışacak iki ismin de genel lider seçilmeleri halinde, bilhassa Ankara ve İstanbul’da seçim işbirliği için ÂLÂ Parti’yi masaya oturtmak için harekete geçmesi bekleniyor.
“İYİ Parti’nin kaideleri bu kere ağır olur”
2019 seçimlerinde CHP’ye ittifak önerisi götüren UYGUN Parti ise esaslı tavır değişikliğine gitti ve şimdilik seçim işbirliklerine kapılarını kapattı. Parti yöneticileri, ısrarla tek başına seçime gireceklerini ve İzmir’in akabinde başka vilayetlerde de adaylarını açıklayacaklarını lisana getirse de kulislerde, siyasette her vakit bir “müzakere zemininin” bulunabileceği de anımsatılıyor.
Ancak 2019 lokal seçimlerinde UYGUN Parti’nin ittifak teklifinde bulunduğu, birçok yerde fedakarlık yaptığı düşünülüyor. GÜZEL Partililer, şu anda CHP ile tekrar masaya oturmak üzere bir niyet olmadığını fakat ilerleyen süreçte bu türlü bir kapı açılması halinde de kaidelerinin “ağır” olacağını, artık özveride bulunan tarafın CHP olacağını tabir ediyorlar.
DEVA Partisi ile seçimde ortak aday çıkaracak olan Gelecek ve Saadet Partisi işbirliğine açık
Bir evvelki seçimlerde Millet İttifakı içinde yer alan Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) kendi adaylarıyla, Meclis’te ortak küme kuran Gelecek ve Saadet Partisi ise ortak adaylarla seçime girmeyi planlıyor. Lakin bu CHP yahut öteki muhalefet partileri ile lokal seçim işbirliklerine kapıların kapatılması manasına gelmiyor.
DEVA Partisi, seçim işbirliği konusunda CHP’den gelebilecek tekliflere öncelik verme eğiliminde. BBC Türkçe’ye konuşan bir parti yöneticisi de lokal seçimlere ait tavırlarını şöyle özetledi:
“Seçimlere kendi adaylarımızla gireceğiz. Lakin iktidarın aksilikleri göz önündeyken, muhalefet İstanbul’da, Ankara’da düzgün adaylar çıkardığında, biz de göz nazaran göre buraların iktidara bırakılmasını hakikat bulmayız. Elbette işbirliği yapılır. Zati yapılmazsa, seçmen makul adayda buluşur.
“Siz iki yıl tıpkı masada oturacaksınız, Parlamenter Sistem istiyoruz diyeceksiniz. Ondan sonra e bu oyun olmadı, ben misketlerimi toplayıp gidiyorum, diyeceksiniz. Bu türlü bir şey bizim açımızdan olmaz.”
Yeşil Sol Parti tabanında eğilim: Kendi adaylarımızla yarışalım
Kapatma davası nedeniyle HDP, lokal seçimlere girmeyecek fakat bir evvelki seçimde olduğu üzere YSP çatısı altında seçimlere girecek. DÜZGÜN Parti üzere HDP de 2019’da CHP’li büyükşehir belediyelerinin kazanılmasında kilit rol oynamıştı.
YSP, ferdî açıklamalar dışında, lokal seçimlere ait stratejisini netleştirmiş değil. Partinin isim değişikliğinin de gündeme geleceği 15 Ekim’de yapılacak Olağan Kongre’nin akabinde bu mevzudaki tavrın netleşmesi bekleniyor.
2019 seçimlerinden sonra çabucak hemen tüm kazanılan belediyelerine kayyum atanması nedeniyle YSP’nin öncelikli maksadı, bu belediyeleri tekrar kazanmak.
Başta, Doğu ve Güneydoğu olmak üzere kayyum atanan belediyelerin yine kazanılması için parti idaresi, adayları mümkün olduğunca geniş toplum bölümlerinin teklifleri doğrultusunda belirleme kararı aldı.
Bu çerçevede, parti üyeleri, inanç ve kanaat liderleri, demokratik kitle örgütleri, sivil toplum, barış annelerinin de ortalarında bulunduğu platformların aday belirleme sürecine faal iştirakinin sağlanması planlanıyor.
YSP kaynakları, ittifak ve seçim işbirliği konusundaki tavrın Büyük Kongre sonrasında yapılacak iç değerlendirmelerin akabinde kamuoyuna açıklanacağını tabir ediyor.
Ancak, 28 Mayıs seçimlerinden sonra parti tabanından, Türkiye’nin yer yerinde seçimlere, kendi adaylarıyla gidilmesi konusunda ağır baskı olduğu da anımsatılarak, seçim işbirliği konusundaki tavırda bu taleplerin de dikkate alınacağına işaret ediliyor.
TİP, CHP’den kopacak seçmenin adresi olabilir mi?
Son seçimlere YSP’nin de içinde yer aldığı Emek ve Özgürlük İttifakı içinde yer alan, fakat kimi seçim etraflarında kendi adayıyla giren Türkiye Emekçi Partisi’nin (TİP) lokal seçim ittifakı için önceliği YSP.
Ancak TİP, cumhurbaşkanlığı seçimindeki hezimetin akabinde hayal kırıklığına uğrayan CHP seçmeninin “ikinci adresi” olmayı da hedefliyor. Partide şimdi ittifak konusunda bir karar alınmamakla birlikte, CHP’ye de açık kapı bırakılabileceği tabir ediliyor.
İstanbul’da TİP’in yaklaşık 400 bin oyunun olduğuna dikkat çekiliyor ve her iki parti için de bunun değerli ve sonuca tesir edecek bir sayı olduğuna dikkat çekiliyor. TİP’in Muğla ve Hatay üzere birtakım kentlerde ilçe belediye başkanlıkları çıkarma potansiyeli olduğu ve unsurlarda uzlaşılması halinde YSP’nin yanı sıra, CHP ile de işbirliği yapılabileceğine dikkat çekiliyor.
TİP kaynakları, gerek Yeşil Sol, gerekse CHP’nin, “TİP oyları cepte” anlayışından vazgeçmesi gerektiğini savunuyor. Parti idaresi, önümüzdeki günlerde seçim işbirliği prensiplerini bir bildiri ile kamuoyuna açıklamayı planlıyor.