Hatay’dan hava kalitesi raporu: Halk, kanser riskine maruz kalıyor

Temiz Hava Hakkı Platformu ve Türk Tabipleri Birliği’nin Hatay Tabip Odası’nın Hatay Antakya şehir
merkezindeki ofisinde yaptığı ölçümlere nazaran, Hatay’daki hava kirliliği limit kıymetlerin çok üzerinde.
Resmi hava kalitesi izleme istasyonlarında hiçbir ölçüm yapılmayan Hatay’da Türk Tabipleri Birliği
ve Pak Hava Hakkı Platformu’nun kendi gayretiyle gerçekleştirdiği ölçümler gerçek tabloyu ortaya
koyuyor. Türk Tabipler Birliği Halk Sıhhati Kolu Lideri ve THHP temsilcisi Prof. Dr. Gamze
Varol, “Bölgede yıkım çalışmalarında vazife alan personeller başta olmak üzere, daima yıkım tozuna maruz kalan halkın kanser riskine maruz kaldığı bilimsel bir gerçekliktir” dedi.

Türk Tabipleri Birliği ve Pak Hava Hakkı Platformu’nun açıklamasına nazaran, Antakya kent merkezinde
bulunan ve zelzelenin birinci günü olan 6 Şubat’tan itibaren devre dışı kalan Etraf, Şehircilik ve İklim
Değişikliği Bakanlığı’nın resmi hava kalitesi izleme istasyonunda altı aydır hiçbir hava kalitesi ölçümü
yapılmıyor.

Bölgedeki hava kirliliğinin halk sıhhatini yaşamsal seviyede tehdit ettiğini belirten kuruluşlar, AirBeam1 isimli sensörlü portatif hava kalitesi ölçüm aygıtı ile, 7 Haziran – 23 Ağustos 2023 tarihleri ortasında ince partikül unsur (PM2.5)2 ölçümü yaptı.

Deprem bölgesindeki ağır toz kirliliğine kamuoyunun dikkatini çekmek ve yetkilileri tedbir almaya
çağırmak maksadıyla Hatay Tabip Odası Antakya ofisinde (konteyner) PM2.5 ölçümleri yapıldı. Bu
ölçümlere nazaran;

• 10-11 Haziran günleri yapılan ve 22 saat 13 dakikalık kesintisiz ölçümde, PM2.5 ortalaması 48
  µg/m3 olarak tespit edilmiştir. Bu kıymet DSÖ’nün 24 saatlik kılavuz kıymetinin 3 katından
  fazladır. Tıpkı gün ölçülen en yüksek PM2.5 kıymeti 185 µg/m3 ’tür.
• 16-17 Haziran günleri yapılan ve 23 saat 16 dakikalık kesintisiz ölçümde, PM2.5 ortalaması 16
  µg/m3’tür ve kılavuz kıymetin üstündedir.
• 10-11 Temmuz günleri yapılan ve 21 saat 10 dakika süren kesintisiz ölçümde, PM2.5
  ortalaması 17 µg/m3 olarak tespit edilmiştir. Bu bedel DSÖ’nün 24 saatlik kılavuz değerinin
  üstündedir. Birebir gün ölçülen en yüksek PM2.5 bedeli 121 µg/m3 olarak kayda geçmiştir.

Yapılan açıklamada, yalnızca 24 saatlik ölçüme en yakın müddet boyunca yapılan ölçümler bile dikkate
alındığında, DSÖ’nün yılda 3-4 günden fazla aşılmaması gerektiğini belirttiği PM2.5 kirliliğinin yukarıda
bahsi geçen 3 günde de aşıldığı belirtildi.

Değerlendirmede, yalnızca 24 saate en yakın yapılan ölçümlerin mevzu edildiğinin altı çizildi.
Ancak, Haziran ayında farklı müddetlerde ölçüm yapılabilen 16 günün tamamında, Temmuz ayında ise
ölçüm yapılabilen 7 gün boyunca DSÖ limitlerinin daima aşıldığı vurgulandı. Açıklamada ayrıyeten, ölçüm yapılan 3 aylık mühlet içinde Antakya merkezde sıkça yaşanan elektrik ve internet kesintileri nedeniyle nizamlı ölçüm yapılamadığı, lakin elde edilen kısıtlı datalarla bile kentteki hava kalitesine dair bir ön kıymetlendirme yapılabileceği belirtildi.

Ölçümlerin kesintisiz yapılması durumunda limit paha aşımının da çok daha fazla tekrarlanma riski
olduğunu belirten Türk Tabipler Birliği Halk Sıhhati Kolu Lideri ve THHP temsilcisi Prof. Dr. Gamze
Varol “Bölgedeki ağır yıkım çalışmaları sonucu ortaya çıkan partikül husus kirliliği başta akut ve
kronik teneffüs yolu hastalıkları olmak üzere pek çok sıhhat problemine yol açıyor. Bölgede yıkım
çalışmalarında vazife alan emekçiler başta olmak üzere, daima yıkım tozuna maruz kalan halkın kanser
riskine maruz kaldığı bilimsel bir gerçekliktir” dedi.

“Bölge halkı sistematik bir sıhhat ihlaline maruz bırakılıyor”

Prof. Dr. Varol şöyle devam etti:

“Partikül husus kirliliğini önlemek için alınacak tedbirler TTB ve ilgili meslek örgütleri tarafından daha evvel de birçok sefer kamuoyu ve yetkililerle paylaşılmış olmasına karşın, süratli, plansız ve tedbirsiz yıkım çalışmaları devam ediyor, bölge halkı sistematik bir sıhhat hakkı ihlaline maruz bırakılıyor”

Temiz Hava Hakkı Platformu ve Türk Tabipler Birliği, Hatay başta olmak üzere zelzele bölgesinde
alınması gereken tedbirleri sıraladı:

•  Tüm zelzele bölgesindeki hava kalitesi izleme istasyonları bir an evvel devreye alınmalıdır.
• Bölgedeki tüm istasyonlarda PM2.5 parametresinin ölçümüne vakit kaybetmeksizin
  başlanmalıdır.
• İstasyonlardan elde edilen dataları içeren hava kalitesi durumu ve raporlar
  www.havaizleme.gov.tr ve valilik web sitelerinden eksiksiz ve daima olarak yayınlanmalıdır.
•  Meteorolojik gelişmeleri de dahil eden bir modelleme çalışması ile enkazlardan kaynaklı tozun
  yerleşim alanları üzerinde dağılımı tespit edilmeli, enkaz depolama alanları ve yerleşim
  alanları bu modelleme sonuçlarından yararlanarak konumlandırılmalıdır.
•  Yıkımlar bir plan dahilinde ve çalışanlar dışında beşerler yıkım alanından uzaklaştırılarak
  yapılmalıdır.
• Yıkım, enkaz transferi ve enkaz depolama alanlarında boşaltılması esnasında sulama yapılmalı,
  taşıyıcı kamyonların üstü seyir halinde tozumayı önlemek için kapatılmalıdır.
• Çalışanlar kesinlikle kollayıcı ekipman ile donatılmalı ve bu ekipmanların kullanımı zorunlu
  hale getirilmelidir.

AirBeam Aygıtı Nedir?

Habitatmap isimli sivil toplum kurumu tarafında hazırlanan AirBeam aygıtı PM2.5 (partikül unsur 2.5) hava kirleticisi, sıcaklık ve nem ölçen bir aygıttır. Ölçümler saniyelik yani saniyede bir yapılır. Aygıt küçük olması sebebiyle ölçümleri filtre ile değil “ışık saçımı” (light scattering) metoduyla yapar.