Ertuğrul Özkök: Şimşek’in Chatham House’a takılan kelamı; “Batı’dan izole olmayacağız”

Ertuğrul Özkök | Vaktin Ruhu

Hafta başında Türkiye’den New York’a iki uçak kalktı. 
Uçaklardan biri A330…
Cumhurbaşkanlığının iki numaralı Airbus uçağı…
İçinde iş insanları ve gazeteciler var.
Külliye’nin daveti ile New York”a gişeden gazeteciler bu uçakta.
Öteki ise B 777…
Türk Hava Yolları’nın tarifeli Boeing uçağı…
Onda da gazeteciler var.
Birinci uçaktaki gazetecilerin işi kolay…
Not tutmak, haber atlatma uğraşı gereksiz…
Dolayısıyla haber atlama korkusu da yok.
Tek işleri Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın uçaktaki konuşmasını aktarmak.
O da Bağlantı Başkanlığı’nca onaylanan “Copycat” tek metin olduğu için gerilimsiz, keyifli bir New York seyahati olacak…

İçinde olmak istemeyeceğim ikinci uçaktaki gazeteciler

İkinci uçak ise…
İşte o uçakta olmak istemezdim. 
Çünkü o uçakta o denli gazeteciler var ki…
Bindiğiniz andan itibaren rahat huzur yok…
Ya haber atlatacaksınız…
Veya biri sizi atlatacak.
Hele hele toplantıya New York’tan katılan biri daha var ki…
Oray Eğin…
CHP Genel Lideri Kılıçdaroğlu’nun seçim öncesi ABD ziyareti sırasında “Kayıp 8 saat” haberi ile davetli olarak giden gazetecilere o geziyi zehir etmişti.  

O hınzır gazeteci finans devinin zirvesinden neler yazdı?

New York seyahatinin en kıymetli konusu hiç kuşkusuz yeni Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in, dünyanın en büyük finans şirketlerinden Goldman Sachs’ın ünlü binasının doruğunda dünyanın önde gelen yatırımcı şirketlerinin temsilcileri ile yaptığı toplantı idi.
Bu toplantı ile ilgili en renkli ve kimsenin aklına gelmeyen detayları Oray Eğin’in HaberTürk’teki yazısından öğrendim.
Bu ortada Haber Türk yöneticilerinden bir ricam var. Oray Eğin’in, Nagehan Alçı’nın, Nihal Bengisu Karaca’nın yazılarını daima merakla okurdum. Fakat artık ana ekranda muharrirler olarak göstermiyorlar ve o nedenle birtakım yazılarını kaçırıyorum.
Mesela Nagehan Alçı kusursuz bir iş yapmış ve sel felaketine uğrayan Libya’ya gitmiş. İki gün sonra öğrendim.
Hepsinden rica ettim, sağ olsunlar, yayınlanan yazılarının linklerini bana WhatsApp’tan gönderiyorlar.

En kritik toplantıya katılan gazeteciler Haklıyım.. O uçakta olmak istemezdim. Nedenlerini de anlatayım… (*) Hürriyet’ten Sedat Ergin var. Onun evraklara hakimiyeti, benim için hiçbir şey tabir etmeyen bir cümlenin gerisindeki şifreleri çözme kabiliyeti ve Anglo-Sakson gazetecilik ciddiyeti ile rekabet etmem kesinlikle mümkün değil. (*) İktisat gazetesinden Vahap Munyar…Onun gazetecilik ciddiyeti iş dünyasının önde gelen isimleriyle kurduğu sağlam bağlantı,  iş insanlarının ona güvendikleri için söyledikleri şeyler… Bütün bunlarla rekabet edebilmem kesinlikle mümkün değil. Nitekim oradan bile çok hoş bir piyasa haberi vermeyi başardı. Birazdan ondan alıp size de aktaracağım. (*) Sabah’tan Dilek Güngör: Gazetecilik kabiliyeti artı iktidara en yakın gazetede çalışmanın avantajı ve alakalarını katarsanız…Onunla da rekabet etmem kesinlikle mümkün değil. Hakikaten Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Elon Musk’la görüşmesini birinci veren gazeteci o olmuş. (*) Posta’dan Hakan Çelik… Hem A 330 takımında olması, hem de bu türlü toplantılarda A777 yolcusu olması avantajı kuvvetli. (*) Bloomberg HT’den Açıl Sezen de varmış… Onu tanımıyorum fakat eminim o takıma girmek için kâfi referansı vardı.

B777 gazetecisinden atlatma e-bebek haberi

Şimdi geleyim B 777 yolcu listesinden Vahap Munyar‘ın yazısında okuduğum farklı habere…
Bu haberi Vahap Munyar’ın yazısından ve Ünlü&Co”nun İdare Şurası Lideri Mahmut Ünlü’nün ağzından motamot aktarıyorum:

Türk yatırımcısının ve yabancıların bu e-bebek merakını bir ekonomist bana kesinlikle anlatmalı.

Chatham House kuralları Cipriani’de geçersiz olunca

Sedat, Vahap ve Oray’ın yazılarından okuduğumuza nazaran bu toplantıda “Chatham House kuralları” geçerli olmuş.
O kuralların özeti şöyle:
“Konuşmacıların kelamlarını birebir tırnak içinde yansıtmayın. Burada konuşulanları yazılarınızda yayınlarınızda genel olarak değerlendirebilirsiniz.”
Tabi ki bir gazetecinin ağzının tadını kaçıracak bir kural.
Ama katılan gazeteciler kaliteli ve işini bilen insanlarsa, onların yazdıklarından tırnak içinde verilen cümleleri de aşağı üst çıkarabiliyorsunuz.
Buna bir de toplantıya katılan iş insanlarıyla konuşmanızı da öğrendiklerinizi ekleyin. 
Mesela yeniden Oray’ın yazısından öğrendiğimize nazaran toplantıya katılan iş insanlarının birçok orada verilen vegan yemekleri yemeyip, sonrasında ünlü İtalyan restoranı Cipriani’ye gitmişler.
Tabi ki buralarda Chatham House kuralları unutuluyor…

Akbank 75’inci yıl gecesinde iş insanları “Chatham”siz Şimşek kulislerini almıştı

Bana gelince…
Direkt katılanlarla konuşmadım lakin çarşamba akşamı Akbank’ın 75’inci kuruluş yıldönümü davetinde iş dünyasının İstanbul’da kalan birtakım mensuplarının tek konusu bu toplantıydı.
Onlar neler konuşulduğunu öğrenmişler tabi.
Ben de ne olup bittiğiniz New York’taki toplantıya katılan gazetecilerin yazdıkları ve İstanbul’da “Chatham Free” açık bilgilere sahip iş insanlarından öğrendim.
Açık kaynak ve ikinci el gazeteciliği benimki…
Ama bu gazeteciliğin de bir avantajı var… 
Chatham House kurallardı ayağınıza bağ olmuyor.

B777 takımının üzerinde birleştiği üç konu  Gazeteci arkadaşlarımız Memet Şimşek’in ekonomik kararlar konusundaki kelamlarını ve manalarını yazdılar. Şu üç hususta aşağı üst birebir yorumu yaptılar. (*) Nebati bakanın “Ortodoks” tartışmalı siyaseti muhakkak bitti ve bilakis döndü. (*) Faiz siyasetinden geri dönüş yok. (*) Cumhurbaşkanın bu kararların ardında. Bunları öğrenmek için New York”a gitmek gerekmiyordu.  Chatham House kuralları en çok bu kısımda işlemiş Asıl merakım Sedat Ergin’in yazısında gördüğüm birtakım kavramların ne manaya geldiğini. Chatham House kuralları galiba asıl onlarla ilgili hususlarda âlâ çalışmış ve perdeleme yapmıştı. Veya… Veya o bahisleri ne dinleyiciler sormaya, ne de Mehmet Şimşek cevaplamaya cüret etti.

Sedat Ergin’in yazısından “tırnak içinde” ipuçları

Bunun birinci ipucunu Sedat Ergin’in, Mehmet Şimşek’in daha evvel Türkiye’de yaptığı bir konuşmadan aktardığı kısımdı.
O konuşmada Chatham House kuralları kelam konusu olmadığı için Sedat bunu tırnak içinde, yani direk bakanın ağzından aktarıyordu:
“Önümüzdeki periyotta şeffaflık, tutarlılık, öngörülebilirlik ve milletlerarası normlara uygunluk temel unsurlarımız olacaktır. Türkiye’nin rasyonel bir yere dönme dışında bir seçeneği kalmamıştır. Kurala dayalı, öngörülebilir bir Türkiye iktisadı, özlenen refaha ulaşmamızda anahtar olacaktır.” 

Tırnak içinde verilmeyen dört kavramın şifreleri Bu hatırlatmadan anladığım, Şimşek içerde de bu 4 kavramı söylem etti. (*) BİR: “Şeffaflık”, yani “Merak etmeyin”ekonomiye ilişkin sayılar bundan bu türlü TÜİK biçimi değil, şeffaf ve gerçek olacaktır… Mı demek acaba… (*) İKİ: “Tutarlılık”, yani “Merak etmeyin” içerde öteki dışarda öbür, yukarda diğer aşağıda öteki konuşmayacağız… Mı demek acaba… (*) ÜÇ: “Öngörülebilirlik”; yani “Merak etmeyin” yatırım yaparsanız, yarın uygulama ve kanunlarla yatırdığınız paranın kuşa dönmesinden kaygı etmeyeceksiniz.   Mİ demek acaba… (*) Dört ve en kıymetlisi: “Uluslararası normlara uygunluk… Yani “Merak etmeyin” yargı sistemimiz memleketler arası normlarda çalışacaktır. mı acaba…

Cumhurbaşkanı’nın Kavala ve Demirtaş cevabı

Ama evvel “Hangi konularda” memleketler arası normlara uymayı vadediyoruz ona bir bakalım…
Sadece iktisat mi kastediliyor yoksa özgürlükler, adalet, insan hakları da bu kavrama dahil mi…
Bakın New York’ta Cumhurbaşkanı Erdoğan’a sorulan sorulardan biri Osman Kavala, Selahattin Demirtaş ve Seyahat davaları tutuklu ve mahkumları ile ilgiliydi.
Bir şey dikkatimi çekti.
Cumhurbaşkanı bu sorulara sonlandı lakin karşılık verirken sonlandı, lakin “Bu yargının kararı” dedi.
Sorun burada düğümleniyor aslında. Nasıl bir yargı…
Uluslararası normlara nazaran çalışan mı…
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi kararlarını hiç dikkate almayan yargı mı…

Şimşek’in konuşmasında en dikkatimi çeken kavram “jeopolitik izolasyon”

Şimdi geliyorum New York toplantısı ile ilgili en kritik hususa.
Kulağıma toplantının bir anında geçen şu kavram takıldı:
“Jeopolitik izolasyon…”
Galiba gerisinden şöyle bir devamı da olmuş o cümlenin:
Türkiye’nin jeopolitik izolasyonuna müsaade vermeyeceğiz…
Yani jeopolitik açıdan tecrit edilmesine…
Chatham House kuralları, bu kavramın hangi cümle içinde ve nasıl bir çerçevede söylendiğini, tırnak içinde vermemize müsaade vermiyor.  

Cıpriani’de bile söylem edilmeyen bir cümle: Batı’dan tecride müsaade yok Ne Cipriani Restoranı’na gidenler ne İstanbul’da konuştukları tanıdıkları orada söylenen cümleyi tam olarak söylem ediyor.  Şimşek mealen şunları söylemiş:  NATO, Avrupa Kurulu üzere kuruluşlar küresel sistemin ögeleridir. Türkiye bu küresel sistemde kalarak iktisadını geliştirmiştir.  Dolayısıyla bu sistemden izole edilmesine müsaade verilmeyecek… Tekrarlayayım. Bu cümlelerin iç birini tırnak içinde vermiyorum, zira kimsenin ağzından tırnak içinde alamadım. Yani bakanın söylediğini iddia ettiğim cümleler olarak okuyun. Açık kaynak ve ikinci el gazetecisi olarak bunu soru cümlelerle açabilirim. Bu cümle ile sanki Türkiye’nin “Batı İttifakı” içindeki bağlılıklarından vazgeçmeyeceği, NATO, Avrupa Birliği perspektif ve Avrupa Kurulu içinde kalacağı konusunda bir temenni olarak yorumlanabilir mi?

Batı’dan tecrit edilmeye müsaade verilmeyecek mi?

Eğer böyleyse kıymetli.
Çünkü Cumhurbaşkanı Erdoğan New York’a gitmeden ve gittikten sonra iki çok değerli cümle kullandı:
“Biz de Avrupa Birliği ile bağlantımızı bitiririz.”
“Batı’ya ne kadar güveniyorsam, Putin’e de o kadar güveniyorum…”
 Bu cümleler ben dahil bir çok insanın başını karıştırdı.
O nedenle Mehmet Şimşek’in kullandığı “Jeopolitik izolasyon” kavramına çok takıldım.
İnşallah gidişat benim bu yazımdaki çok iyimserliği biraz da olsun takviyeler niteliktedir.

Demek ki âlâ gazeteciler uçağa binince gazetecilik hoş günlerine dönüyormuş

Benim New York’tan “dış kapının mandalı” olarak aktarabileceğim “Chatham House Free” notlarım ve izlenimlerim bunlar.
Son kelamım de şu:
Mehmet Şimşek’in toplantısına katılan gazetecilerin bir ortak görüş de şuydu.
Toplantıyı düzenleyen TAİK (Türk Amerikan İş Konseyi) Lideri Mehmet Ali Yalçındağ başarılı bir iş çıkarmıştı.
Sonuç:
İyi ve özgür gazeteciler uçağa girdiği vakit gazetecilik hoş günlerine dönüyor. 
Dolayısıyla ben de yazımda İstanbul gecelerine dönebilirim.