Yurtlardan çıkarılan depremzedeler anlatıyor: Hepimiz unutulduk, her şeyin üstü kapandı
“Bizi yurttan atmasınlar diye yalvardığım konuşmaları unutamıyorum. Çok ağladık lakin gözyaşları da yarar etmiyormuş. Eşim ameliyat olacak, tedavimiz sürüyor diyorum; ‘Yapacak bir şey yok, her ne olursa olsun yurdu boşaltacaksınız’ diyorlar.”
Etlik Kent Hastanesi’nde buluştuğum Meryem, Ankara Çubuk’taki KYK yurdundan çıkarılan depremzedelerden yalnızca biri.
30 Temmuz prestijiyle ülke genelinde, kamu kurumlarına ilişkin yurt ve misafirhanelerde konaklayan depremzedelerin birçok yurtlardan çıkarıldı.
Net sayı bilinmemekle birlikte, valilikler tarafından yürütülen süreçte sona gelindiği ve kamu yurtlarında az sayıda depremzedenin kaldığı varsayım ediliyor.
14 Temmuz’da TBMM’de konuşan CHP Hatay Milletvekili Mehmet Güzelmansur, KYK yurtlarında kalan depremzedelerle ilgili süreci şöyle anlatmıştı:
“KYK yurtlarında kalan depremzede vatandaşlarımızın yurtlardan çıkmaları için ay sonuna kadar müddet verildi. Üniversitelerin açılacağı, tadilat yapılacağı münasebet gösteriliyor. Bu insanlarımıza ‘ya konteyner kentlerde kalın ya da kira yardımı alın’ deniliyor.“
Farklı kentlerde yaptığımız tarama sonucu her yurtta farklı münasebetlerin öne sürüldüğünü lakin çoklukla yurtlara yeni yerleşecek öğrencilerin münasebet gösterildiğini görüyoruz.
BBC Türkçe’nin bilgi aldığı bir üst seviye yetkili, kimsenin açıkta bırakılmadan yurtların boşaltılmasına azami kıymet gösterildiğini ve bu uyumun ülke genelinde valilikler aracılığı ile yapıldığını söylüyor.
“Birkaç güne sokakta kalacağız”
Meryem ile hastanede buluşuyoruz zira Hatay’daki enkazdan üçüncü gün kurtarılan eşinin ameliyatları hala sürüyor.
Son ameliyatın birkaç gün evvel gerçekleştiğini söyleyen Meryem, buna karşın 30 Temmuz’da, tadilat yapılacağı gerekçesiyle yurttan “atıldıklarını” anlatıyor.
Meryem, “Eşimin birkaç gün sonra ameliyat olacağını gösteren çarşaf çarşaf hastane evraklarımı gösterdim, yeniden de yurttan atıldık” diyor.
İki çocuklu aile artık Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin Ankara’da tedavi gören ve kalacak yeri olmayan şahıslar için açtığı şefkat konutlarından birinde kalıyor.
Fakat burada da 1 aylık müddetin dolmak üzere olduğunu söyleyen Meryem, “Eşimin tedavisi devam etmese biz esasen sokaktaydık. Birkaç gün sonra buradan da çıkarılacağız” diyor.
1,5 ay diyaliz alan ve birçok ameliyat geçiren eşinin, uzun müddet fizik tedavi alması bekleniyor. Göğüs kanseri olan Meryem’in de tedavisi Ankara’da sürüyor.
Fakat buna karşın Meryem, yurttan ayrılmadan evvel kendilerine iki seçenek sunulduğunu söylüyor: “Ya memleketinizdeki konteyner kentlere döneceksiniz ya da Ankara’da kalanlar için 3 bin liralık kira yardımı sağlanacak.”
Meryem ise, “Ben kanserim, eşimin tedavisi sürüyor, hijyen olmayan bir toplu ömür alanına nasıl gireceğiz? Oradaki sıcaklığı, sinekleri, böcekleri, susuzluğu kaç defa gidip gördüler? Su için saatlerce kuyrukta bekleyen insanları kaç kez gördüler?” diye soruyor.
“3 bin lira yardımla kiralık konut bulamayız”
Kırıkhan’da ailesinden 43 kişinin vefat ettiğini bir hastane kafeteryasında anlatırken Meryem, kaybettiklerinin yasını bile tutamadan çabaya atıldıklarını söylüyor.
Devletin verdiği 3 bin liralık yardım dışında hiçbir sabit geliri olmayan ailenin kurtuluşu Meryem’in iş bulabilmesine bağlı; eşinin en az 6 ay daha çalışamayacağı kestirim ediliyor.
Meryem, “Her şeyimiz gitti, eşim çalışamaz durumda. Maksadım bir göz mesken bulup, çocuklarımı okula yazdırıp, eşimi de çocuklarımın başına bırakmak ki ben çıkıp çalışayım” diyor.
Fakat Ankara’daki pek çok depremzede aile üzere bu ailenin de kiralık mesken bulabilmesi epey sıkıntı. Meryem de mesken bulabilmek için çok kapıyı aşındırdığını lakin sonuç alamadığını anlatıyor:
“Depremzedeler için evvel memur kefil, sonra da 6 ay-1 yıllık peşin kira istiyorlar. Kiralar 10-15 bin liradan başlıyor. Benim şu anda bir bardağım dahi yok. Meskenim, hayatım yerle bir oldu. Bizi yurttan atanlar, 3 bin lirayla Ankara’da bir hayat kurmamı bekliyorlar.”
“Ev bakarken ‘depremzedeyim’ dediğimde ikinci sınıf insan muamelesi görüyorum, bu çok ağır geliyor. Onun dışında biz açlığı da susuzluğu da yaşadık, cenazelerin ortasında bir lokma ekmek sırasında da kaldık. Bugün bir lokma peynir yemişiz, değerli değil, karnımız bir biçimde doyuyor. Ancak bu muamele çok ağır geliyor.”
6 ayın akabinde KYK yurtlarında aslında birinci aylara nazaran epey az sayıda depremzedenin kaldığını görüyoruz.
Meryem, dönebilecek durumda olanların esasen memleketine döndüğünü, yurtta yalnızca çok gereksinimi olanların kaldığını söylüyor:
“İlk geldiğimizde Çubuk KYK yurdunda toplamda 2 bin depremzede varken, bu vakitle azaldı. Konutu olan, tarlası bahçesi olanlar esasen konteynere, memleketine gitti. Yurtta toplasanız 250-300 aile kalmıştık, bunların da geri dönebilecek ne konutu, yeri ne de işi vardı. Biraz daha vakit istemiştik.”
“Küçük çocuğum 6 ay geçmesine karşın sabahlara kadar sıçrıyor, ağlayarak uyanıyor. Unutmuyoruz, unutturmuyoruz diyorlar ya, her şey palavra, maalesef hepimiz unutulduk, her şeyin üstü kapandı.”
Kamu yurt ve misafirhanelerinde kalan depremzedelere yönelik bu uygulamayla ilgili ulaştığımız Ankara Valiliği ve İçişleri Bakanlığı ise sorularımıza karşılık vermedi.
“Ahmet, ben anneannemlere gidiyorum”
Ankara’da depremzedelerin hala konakladığı az sayıdaki kamu yurtlarından biri de ODTÜ Aysel Sabuncu Hayat Merkezi.
Yurdun yemekhanesinde bir küme depremzede çocuk, birbirlerine kolonlardaki ‘çatlakları’ gösteriyor. İçlerinden biri, “Bakın, burada çatlak var” diyerek başkalarına sesleniyor.
Çatlak sandıkları sırf birkaç sıva çizgisi, lakin zelzelenin üzerinden 6 ay geçmesine karşın bu çocuklar duvarlarda çatlak aramaya devam ediyor.
İçlerinden bir kız çocuğu kendisinden biraz uzaktaki arkadaşına, “Ahmet, ben anneannemlere gidiyorum, artık benden kurtuldun” diyor, gücenerek.
Yeşillik içindeki yurdun bahçesinde, biri kucağında 40 günlük bebeğiyle oturan 4 bayanla sohbet ediyoruz. Kısa bir müddet içinde yurttan çıkmaları beklenen bayanlar, tasa içerisinde olduklarını anlatıyor.
Bu vakte dek çok uygun konuk edildiklerini ve üç öğün yemeklerinin eksik olmadığını minnettar bir formda anlatan bayanlar, artık burada istenmediklerini hissediyor.
Geçmişte yüzlerce depremzedeyi ağırlayan yurtta artık sırf birkaç ailenin kaldığını, başkalarının vakit içerisinde yurdu terk ettiğini öğreniyoruz.
Konuştuğumuz aileler de yurttan ayrılacaklarını ancak biraz daha vakit istediklerini anlatıyor.
Yurda yerleştiklerinde 4 aylık gebe olan Elif, artık 40 günlük bebeğini kucağında tutarken, yurttan ayrıldıktan sonra ne yapacaklarını bilmediğini anlatıyor.
Antakya’da hem meskenlerinin hem de dükkanlarının yerle bir olduğunu, geri dönebileceği öteki aile üyelerinin de ya toplu halde hasarlı konutlarda ya da çadırda yaşamaya devam ettiğini söylüyor:
“Yurttan çıkmamız gerektiğini söyleyen bildirisi gördüğümde inanamadım, şok geçirdim. Ne yapacağız diye düşünmekten yoruldum. Gitmek için hazır değiliz.
Ankara’da 3-5 bin liraya kira bulamayız, 15 binden başlıyor. Hatay’da da 7-8 bin liradan başlıyor. Eşim kendi mesleğinden vazgeçti, ne iş olsa yaparım diyor lakin iş bulamıyor.”
42 yaşındaki engelli kızı için endişelenen anne, “Kızım büsbütün yatağa bağlı yaşıyor, burada tedavi görüyor. Ben onu konteynere nasıl götürebilirim? Ben bir ağacın altında da güzel makus yaşarım ancak hastamla birlikte dönemem” diyor.
Depremden sonra bu yurda sığınan ve iki ay sonra memleketine dönen bir Elbistanlı bayan ise tedavi için süreksiz müddetliğine tekrar yurda gelmiş, arkadaşlarına, “Memleketimizi çökertmeyelim, siz de dönün” diyor, “Bu kentleri kim ayakta tutacak?”