Mehmet Altan yazdı: Bir vakitler gazeteler…

Mehmet Altan*

Bugün basılı medya neredeyse tümüyle siyasal iktidarın kontrolüne geçti. Kimsenin satın almadığı talepsiz bir öge haline geldi…

Posta: 618.000

Hürriyet: 526.000

Sabah: 425.000

Milliyet: 319.000

Vatan: 202.000

Akşam: 202.000

Yeni Şafak: 101.000

Cumhuriyet: 72.000

Radikal: 38.000.

Bunlar ne?

Gazetelerin YAYSAT-MDP datalarına nazaran 29 Mayıs-4 Haziran 2006 ortasındaki ortalama satış miktarları….

***

Geçen hafta da kendisinden kelam ettiğim merhum Orhan Koloğlu 17 yıl evvel, ortalama satış ölçülerini yukarda aktardığım yazılı medyanın niteliği üzerine, 14 Haziran 2006 tarihli gazeteleri temel alarak bir inceleme yapmış…

İlk sayfaları incelemenin dışında bırakırken, gazetelerin o vakitlerde her gün verdiği ekleri incelemesine katmış.

***

Gazete sayfalarının en haşmetli konuğunun reklamlar olduğunu görmüş.

Sayfalardaki reklam ölçüsü açısından en yüksekten en düşüğe gazete sıralaması şöyle:

Hürriyet: % 51

Sabah: % 47

Posta: % 40

Zaman: % 40

Cumhuriyet: % 39

Milliyet: % 36

Vatan: % 31

Akşam: % 29

Yeni Şafak: % 21

Radikal: % 16

“Gazetelerin içeriğini oluşturan mevzulardan hiçbirinin bu yüzdelerin üçte birine bile ulaşamaması, gazete idaresinin her şeyden önce reklam sağlayacak çalışmalara tartı vermek zorunda kaldıklarını gösteriyor…”

***

Ama olağan reklam bu kadar değerli hale gelince reklam veren daha da fazla kıymet kazanıyor…

Gazetelerin velinimeti okuyucu değil… Reklam veren olarak beliriyor.

Kaçınılmaz olarak yayın siyasetinde da reklam verenlerin yükü hissediliyor.

Eğer gazetelerin en kıymetli nakdî geliri ilansa, üzerine en fazla titrenecek kesim de okkalı ilan verenler ise, iktisat kısmı de hayati bir kısım oluyor.

Reklam verenleri kızdırmamak birinci hedef haline geliyor…

***

Önceleri iktisat kısımları yoktu, yavaş yavaş ortaya çıktı, daha sonra güzelce büyüdü.

Bunun hem ekonomik gelişme hem de gazete gelirleri açısından değeri var…

2006 yılında iktisat haberlerinin gazetelerde sayfa olarak kapladığı alan şöyleymiş:

Milliyet: 7.5

Hürriyet: 5

Radikal: 4

Vatan: 3.8

Sabah: 3.6

Akşam: 3.6

Yeni Şafak: 2.7

Posta: 2.2 

Cumhuriyet: 1.5.

***

Tabii daha fazla ilan alabilmek için gazete satışlarını da arttırmak gerek… Bunun için de uygun gazete çıkarmak gerek.

İyi gazete nedir?

İyi habercilik demektir… Hakikat ve doyurucu habercilik demektir.

Ve bu her vakit bu türlü olmak durumundadır.

Gazeteler, “gerçek” haber eksikliğini öteki özellikleri ön plana çıkararak kapatmaya uğraştılar.

Zamanla “gerçek” haber düzgünce kaybolup gitti gazetelerden.

Çarpıcı haber, yanlışsız haber, doyurucu haber sırra kadem bastı…

Bu süreç de başlı başına bir öbür inceleme ve kıymetlendirme konusu…

***

Habercilik ağır darbeler alırken, magazin daha gelişerek büyüdü…

“Magazinleşme ya da eğlendirici haber kısmı de en çok artış gösterenlerden biri. Bu bahiste gazetenin prensipleri belirleyici oluyor.

Özellikle bulmaca eki vermeyi unsur edinmiş gazetelerde cümbüşe ayrılan yerin büyüklüğü dikkatlerden kaçmıyor.

Sayfa olarak:

Sabah: 13.5 (ikisi bulmaca)

Vatan: 11.5 (dördü bulmaca)

Akşam: 11 (dördü bulmaca)

Hürriyet: 9.5 (dördü bulmaca)

Posta: 5,5 (dördü bulmaca)

Yeni Şafak: 1.3

Milliyet: 0.6.

Bu kısma, her gazetenin ayrıyeten her gün bir, bazısının iki sayfasını televizyon programlarına ayırdığını eklemeliyiz.”

Türkiye, dünyada en fazla televizyon seyreden ülkelerden biri…

Hayatın içindeki yeri çok fazla…

Gazeteler hayattayken televizyon haberleri için de ekler çıkarılırdı…

***

Bugün artık basılı medya neredeyse tümüyle siyasal iktidarın kontrolüne geçti.

İnandırıcılığını yeterlice yitirdi, niteliksiz bir propaganda broşürüne dönüştü.

Kimsenin de satın almadığı talepsiz bir öge halinde…

O nedenle 2006 yılındaki yazılı medya üzerine yapılan hudutlu ve amatör bir çalışma bile mana taşıyor…

—–

Kapak Görseli: Mira Cosic (Pixabay)

---