İsrailli yerleşimcilerin Batı Şeria’daki ataklarında büyük artış: “Amacımız Filistin devletinin kurulmasını engellemek”
Yolande Knell
Ramallah
İsrailli yerleşimciler ortasındaki radikallerin, Batı Şeria’daki Filistinli sivillere yönelik hücumlarında bu yıl çarpıcı bir artış oldu.
Birleşmiş Milletler’e nazaran ayda 100’den fazla olay rapor edildi.
BM 2022 yılının başından bu yana 400 kadar kişinin meskenlerinden ayrılmak zorunda bırakıldığı ihtarını yaptı.
Şiddet olaylarında otomobiller, konutlar ve dükkanlar ateşe verildi.
Batı Şeria’daki İsrailli yerleşimcilerin sorumlu olduğu şiddet olaylarında vefatlar yaşandı.
Kusai Maatan 9 Ağustos bu türlü bir atakta öldürüldü.
19 yaşındaki genç Filistinliyi beyaz atıyla birlikte gösteren poster, Ramallah’ın kuzeydoğusundaki Burka köyündeki küçük bir kavşağa anma gayeli yerleştirildi.
Kusai’nin büyükbabası Abdul Moneim Maatan sesi titreyerek, “Çok şefkatli bir ruhu vardı. Beni her vakit çok içten bir halde selamlardı. Onun yokluğu büyük bir boşluk bırakıyor” diye torununu anlatıyor.
Ailesine nazaran Kusai, silahlı bir yerleşimci tarafından vurularak öldürüldüğü akşam, arkadaşlarıyla köyün yakınında pikniğe gitmişti.
Köy halkı olay gecesi yaşanan tansiyonun çok süratli tırmandığını anlatıyor ve en az bir yerleşimcinin ateş açtığını anlatıyor.
İsrail’in en yakın müttefiki olan ABD, burada yaşananları eşine rastlanmadık halde “Yahudi terörü” olarak nitelendirdi.
İsrail güvenlik güçleri iki İsrailli yerleşimcinin yanında en az beş Filistinliyi gözaltına aldı ve olayla ilgili soruşturmanın devam ettiğini duyurdu.
Adını vermekten çekinen Kusai’nin genç bir akrabası, yerleşimci hücumlarının yaygınlaştığını söylüyor ve “Kimse bir sonraki Kusai’nin kim olacağını bilmiyor” diyor.
Bu kişi Filistin idaresinin kendilerini koruyamayacağını savunuyor.
İsrail Batı Şeria’nın yüzde 60’ına hakim ve buradaki güvenlik ve inşaat işlerinin idaresini elinde tutuyor.
Burka köyünün de yer aldığı bölgede tahminen 370 bin Filistinli ve yarım milyon İsrail vatandaşı yaşıyor.
İsrail’de son seçim sonrası kurulan bugüne kadarki en sağcı hükümet, yerleşimci sayısını ikiye katlayarak bir milyona çıkarma niyetini açıkça ilan etti.
Uluslararası toplumun büyük çoğunluğu yerleşimcileri memleketler arası hukuka nazaran yasa dışı olarak görse de İsrail tıpkı fikirde değil.
Yasa dışı yerleşimleri takip eden Peace Now (Hemen Barış) örgütüne nazaran, 2023 yılında Batı Şeria’da yeni yerleşim inşalarında tüm vakitlerin rekoru kırıldı.
Bu yerleşimler çoklukla İsrail devletinin resmi müsaade olmadan, “göz kırparak onayıyla” kuruluyor.
Peace Now’a nazaran İsrail hükümeti, bu formda 15 yerleşime daha onay verdi. Bu hükümetin kilit koltuklarında yasa dışı yerleşimlerden gelen siyasetçiler de yer alıyor.
“Amacımız Filistin devletinin kurulmasını engellemek”
Resmi olduğu intibası veren bir tabela beni, Burka köyünün üstündeki zeytinliğe yakın Oz Zion isimli yerleşime götürüyor.
Bu yerleşim, Burka köyünde yaşayan Filistinlilere ilişkin tescilli arazi üzerine inşa edildi.
Beyaz prefabrik binalardan oluşan yerleşimin içinde, burada kalan altı ailenin küçük çocukları için kolay bir oyun alanı ve bir koyun ağılı var.
26 yaşındaki iki çocuk babası Yehuda Lieber, “Amacımız İsrail topraklarının tamamına Musevilerin yerleşmesi. Bu bizim temel hakkımız. Hakkımız kutsal kitapta yazıyor” diyor.
Hükümetteki kimi şahısların onun bu ideolojisini paylaştığı gerçeği onu cesaretlendiriyor. Burasının da İsrail devleti tarafından meşrulaştırılacağına inanıyor.
“Sağ oylarla seçilen bu hükümetten yerleşimlere dokunulmaması ve yerleşimlerin tarafında bir beklentimiz var” diyor.
Kurulan yeni yerleşimlerin de Filistin’in bir devlet olma stratejisini engellemek emeli taşıdığını gizlemiyor.
Uluslararası takviye nazaran iki devletli tahlil teklifinin uzun vadeli maksadı, Batı Şeria ve Gazze’de başşehri Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devleti yaratmak ve çatışmaları sona erdirmek üzerine şurası.
Yasa dışı yerleşimde yaşayan Lieber, “Burada ve öteki yerlerde, kurulmakta olan Filistin devletini kimseden müsaade almadan engelliyoruz” diyor.
İşgal aksisi kümeler, yerleşimcilerin iktidardaki sağcı koalisyon hükümeti tarafından cesaretlendirildiğini savunuyor ve Filistinlilere ve onların mülklerine yönelik akınlarının rekor seviyede arttığını açıklıyor.
İsrail askerlerinin neredeyse her gece yaptığı baskınlar ve Filistinlilerin karşı hücumlar da eklenince, bölgede son 20 yılın en ölümlü yılı yaşanıyor.
Filistin idaresine nazaran, çok sayıda sivilin de ortalarında olduğu 180’den fazla Filistinli öldürüldü.
İsrail tarafında ise neredeyse tamamı sivil olmak üzere yaklaşık 32 kişi öldürüldü. İsrailli ölümlerinin yaklaşık yarısı Batı Şeria’daydı.
Üst seviye bir İsrail askeri sözcüsü yakın vakit evvel yerleşimci akınlarındaki artışı “milliyetçi terörizm” olarak isimlendirdi ve bunun sonucu olarak Filistinlilerin İsraillilere saldırmaya başladığını söyledi.
İsrail devlerinin bilgilerine nazaran, geçen yılın birebir devrine kıyasla bu yılın birinci yedi ayında Filistinlilerin düzenlediği ferdi akınlarda %15’lik bir artış kaydetti.
İsrail güvenlik güçleri olaylara faal biçimde müdahale edemedikleri ve bazen de açıkça yerleşimcilerin taciz aksiyonlarını destekledikleri için eleştiriliyorlar.
BM’nin insani yardım kuruluşu (OCHA), bu yıl yerleşimcilerin can ve mal kaybına yol açtığı 700’den fazla olay kaydedildiğini duyurdu.
Bu, emsal aksiyonların kaydedilmeye başlandığı 2006 yılından bu yana en yüksek düzey manasına geliyor.
OCHA’nın lideri Andrea De Domenico, “2021’de günde ortalama bir yerleşimci şiddeti hadisesini kaydediyorduk. 2023’te ise günde ortalama üç yerleşimci şiddeti olayı yaşandı.” diyerek durumu özetliyor.
Domenico, Filistinli bedevilerin ve hayvancılık yapan topluluklarının bilhassa savunmasız olduğu konusunda uyarıyor.
BM yetkilisi son vakitlerde bölgede üç Filistin topluluğunun konutlarını terk ettiğini söylüyor.
Ağustos ayının başında Batı Şeria’daki El Kabun yerleşiminden geriye kalan aileler, daha inançlı yerlere taşınmak için meskenlerini ve ağıllarını söktüler. Toplam 89 kiş tehdit nedeniyle yerlerinden ayrıldıklarını söylüyor.
Ammar Abu Alia yaşadıkları süreci, “Gece yarısı konutumuzun önüne geliyorlar, korna çalıyorlardı. Ya da bizi taciz etmeleri için çocukları gönderiyorlardı. Koyunları korkutup onları içeri tıkıyorlar ya da su depomuzu boşaltıyorlardı” diye anlatıyor.
Ammar’ın kız kardeşi Nida Abu Alia da artık kuşaklardır yaşadıkları topraklara yakın bir köyde sıkışık bir meskende yaşamak zorunda olduğunu anlatıyor.
Dokuz çocuk annesi bayan, meskenlerinden ayrılmak zorunda kalmalarına gereğince ses çıkarılmadığını düşünüyor:
“İnsanlar buranın C Bölgesi olduğunu söylüyor lakin bu gerçek değil. Burası Filistin toprağı. Topraklarımızdan edilmemiz büyük bir kayıp. Beşerler ne olduğunun farkına varmalı. Aksi takdirde çok şey kaybedeceğiz.”
İnsan hakları kümeleri, yerlerinden olanlar konusunda şayet zorlama tespit edilirse İsrail’in savaş hatası ithamı ile karşı karşıya kalabileceği konusunda uyarıyor.
Yerleşimciler ve onların İsrail hükümetindeki destekçileri, yeni siyasi ortamı yarara dönüştürmeye çalışıyor.
Yerleşimleri genişletmek, Batı Şeria’da Yahudi varlığını güçlendirmek ve bu bölgenin yapısını değiştirmek için büyük yatırımlar planlanıyor.
Filistin idaresinin alanda yaşananlara tesir edemeyecek kadar zayıf olduğu fikri ve yerleşimcilerin cezadan muaf olduğu hissi Filistinlilerin öfkesini ve kırgınlığını artırıyor.
Burada devam eden gelişmeler sırf düşmanlıkları derinleştirmeye yarayacak üzere görünüyor.