Fehmi Koru: İsmet İnönü namaz kılar mıydı? Bir siyaset adamının tanıklığı…
Fehmi Koru*
CHP’ye yakın etraflarda, seçim mağlubiyeti sonrasında, Kemal Kılıçdaroğlu’na ağır tenkitler yöneltenler var. Onlar, bilhassa, onun ‘helalleşme’ teşebbüsü eşliğinde DEVA, Gelecek ve Saadet Partisi ile tıpkı masada buluşarak problemlere tahlil aramasına, gecikmeli itiraz maksatlı bu türlü bir teşebbüste bulunuyorlar.
Muhalif bilinen medyada gedikli birtakım isimler kendilerinin ‘gerici’ diye andıkları çevrelere hoşgörülü davranışını kınıyorlar…
Ramazan’da iftar davetleri verip o denli davetlere katılmasına, dua etmesine takılıyorlar…
Millet İttifakı’nı şimdilerde topa tutanlar CHP’nin güya geleneklerini hatırlatıyorlar.
Sanırsınız ki, CHP’yi kuran ve ona kimliğini kazandıranların din ile sorunu var…
Aslında, muhafazakar kesimde de buna misal yanlışlıklar yapılmıyor değil.
İkinci Cumhurbaşkanı ve CHP’nin Ulusal Şef unvanlı başkanı İsmet İnönü’nün dine lakayt olduğuyla ilgili lisanlarda pelesenk olmuş bir anekdot da vardır: 1950 seçimi öncesinde propaganda için Konya’ya gittiğinde, İsmet İnönü’ye, lokal partililer, “Aman paşam, bura halkı muhafazakardır, onlara güzel gelecek şeyler söylerseniz, orta sıra Allah’ın ismini anarsanız yeterli olur” tembihinde bulunurlar. İnönü kürsüde her zamanki konuşmasını yapar ve iner. Vilayet lideri, “Paşam, hani hiç değilse Allah’ın ismini anacaktınız” deyince, İnönü, “Andım ya” der ve ekler: “Kürsüden inerken ‘Allah’a ısmarladık’ demedim mi?”
Şu günlerde, Cumhuriyet’in 100 yılının neredeyse bütününe ve siyasi hayatımızın da en muhataralı periyotlarına tanıklık etmiş bir devlet adamı olan Gıyaseddin Karaca’nın yeni çıkan ‘Darbeden Darbeye Siyasi Anılar’ isimli kitabını okuyorum ve karşıma farklı bir İsmet İnönü tablosu çıkıyor…
Gıyaseddin Karaca 97 yaşında. 1961 yılında Erzurum milletvekili olarak girdiği TBMM’de tam beş periyot vilayetini temsil etti. Birinci dört periyodu CHP saflarında geçirmesinin akabinde son devri de Adalet Partisi milletvekili olarak… Son devrinde bakanlık da yaptı.
Ağır Ceza hakimliğinden sonra siyasete atılmıştı Gıyaseddin Beyefendi. CHP’de İnönü’nün yakınında bulunmuş, Bülent Ecevit’in liderliğe yükselişi sonrasında başgösteren ve CHP içinden iki yeni partinin çıkmasıyla uygunca tırmanan bölünme ile, o da, kendisine yeni bir yol çizme tercihiyle baş başa kalmıştı.
Görüşünü almak üzere Pembe Köşk’e gittiğinde, İnönü, “CHP’de kal da diyemem, CHP’den doğan yeni partilere git de; AP’ye gitmeyi düşünebilirsiniz” tavsiyesinde bulunmuş…
Kitapta o devri ve kısa müddet sonra vefat edecek İnönü’nün son günlerini Gıyaseddin Bey’in anılarından okurken, birden “İsmet Paşa namaz kılardı” başlığı karşıma çıkıverdi.
Okuyalım:
“Toprağa verilmeden evvel Mevhibe Hanım, protokol görevlilerinden müsaade istiyor; Kabe örtüsünden bir modülün üstüne işlenmiş Ayet-el Kürsi yazılı jenerasyonu sevgili eşinin naşına sarıveriyor.”
Mevhibe Hanım’ın samimi bir dindar olduğu aslında bilinir. Mevhibe Hanım’ın bu istikametini anlatırken İsmet İnönü’nün dine karşı tutumunu da öğrenebiliyoruz Gıyaseddin Karaca’nın anılarından:
“İsmet Paşa ve kıymetli eşi Mevhibe Hanımefendi, Pembe Köşk’te sade bir hayat sürüyorlardı. Mevhibe Hanım, eşinin bir adım arkasında durmaya çalışan, mütevazı bir insandı. Çok da inançlıydı. Dini vecibelerini eksiksiz yerine getirme çabası içinde, beş vakit namaz kılardı. Kur’an okur ve okuturdu. Orucunu tutardı. ‘CHP Küme İdare Heyeti Üyesi’ sıfatıyla kimi vakit parti çalışmaları çerçevesinde, kimi vakit ise genç bir arkadaş olarak Pembe Köşk’ü ziyaret ederdim. Bu temaslar ve tesis edilen dostluk nedeniyle, eşi üzere tertipli olmasa da İsmet Paşa’nın da vakit zaman namaz kıldığı bilgisine sahibim. Ramazan ayında Pembe Köşk’te oruç tutulur; muhakkak bir sıra içinde İnönü ailesinin meskenine iftar yemeğine davet edilirdik. Orucumuzu birlikte açardık. Dini bayramlar da, her Müslüman Türk ailesinin konutunda nasıl ise, Pembe Köşk’te o denli yaşanıyordu. Kurban Bayramı’nda bahçenin bir köşesinde kesilen kurban, yoksullara dağıtılırdı.”
Nasıl buldunuz?
Gıyaseddin Beyefendi, 27 Mayıs (1960) ihtilali sonrasında siyasi hayata yine geçilince -1961 yılında- CHP’den milletvekili olarak Meclis’e girmişti…
Yaklaşık 20 yıl sonra, 12 Eylül (1980) askeri müdahalesi olunca siyasi hayata veda etti…
Zaten kitabın isminin ‘Darbeden Darbeye’ olması bunu anlatıyor.
Meclis’te bulunduğu 20 yıl içerisinde iç ve dış olayları şahsen yaşayarak gözlediği üzere, bir münevver olarak siyaset öncesinde ve sonrasında meydana gelen olayları da yakından izlemiş Gıyaseddin Beyefendi; ne gördüyse, nelere tanıklık ettiyse ve olaylar kendisine ne düşündürdüyse hepsini açıkça anlatıyor.
Son yıllara ilişkin sanılan iftiralar, kumpasların daniskası 1960 sonrası devirde de vardı. Kendisine ve diğerlerine ilişkin kumpasları da anlatıyor Gıyaseddin Beyefendi.
CHP’liler, bilhassa Kılıçdaroğlu’nu eleştirenler, kendi partilerinin geçmişte neler yaptığını hatırlamalılar. 1960 darbesi sonrasında, siyasetin önü yine açıldığında, birinci hükümeti, CHP, İnönü başkanlığında AP ile kurmuştu. 12 Mart (1971) askeri müdahalesi sonrasında, Bülent Ecevit, Meclis’ten MSP ile ortak hükümet formülüyle darbeden çıkış aramıştı.
Daha sonra kurulan Milliyetçi Cephe hükümetinde devlet bakanı olarak vazife üstlenmişti Gıyaseddin Karaca. MSP ile, MHP ile yaşanılan o periyotlara de içeriden ışık tutuyor kitabı.
Deneyimli siyaset adamı Gıyaseddin Karaca’nın anıları, usta bir gazetecinin –İrem Barutçu’nun- kaleminden okurlara ulaşıyor.
İki darbe ortasındaki vakit dilimine olduğu kadar demokrasi tarihimizin bütününe de, olayları içeriden gözlemlemiş bir siyaset adamının tanıklığıyla vakıf olmak isteyenler için, temel bir müracaat kaynağı bu kitap.
Yayıncı: Dayanak Yayınları (Online isteme adresi: [email protected])
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden motamot alınmıştır.