DİSK-AR: Türkiye büyüyor fakat emeğin büyümeden aldığı hisse azalıyor

DİSK-AR, başkanlık sistemine geçildiği 2018’den bu yana gelir bölümüşünde büyük bozulmalar gerkçekleştiğini belirterek “Türkiye büyüyor fakat emeğin büyümeden aldığı hisse azalıyor” sözlerini kullandı.

DİSK-AR Araştırma Bülteni, TÜİK bilgilerine nazaran Türkiye’nin yüzde 3,8 büyüdüğü yılın ikinci çeyreğini kıymetlendirdi. 2023 2. çeyreğinde gayrisafi katma kıymetten işçilerin aldığı hisse bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran 9 puan artarak yüzde 34,3 olduğunu, sermayenin aldığı hissenin ise bir evvelki yılın birebir periyoduna nazaran 10,5 puan azalarak yüzde 43,8’e gerilediğinin hatırlatıldığı raporda, şunlara yer verildi:

“Gelir dağılımındaki güzelleşmeye işaret değil”

“Ancak emeğin büyümeden aldığı hissenin artışı ile sermayenin aldığı hissenin azalışı gelir dağılımındaki bir güzelleşmeye işaret değil. Bilgilerin kapsadığı Nisan, Mayıs ve Haziran ayları EYT nedeniyle kıdem tazminatı alanlarda ve emekli aylığı bağlananlarda yükseliş yaşanan aylardandır. Emeğin hissesindeki artışın asıl sebebi budur.

Öte yandan birebir gün yayımlanan GSYH 2022 yıllık datalarında bölüşüm münasebetlerinin kötüleştiğini görmek mümkündür. TÜİK datalarına nazaran GSYH 2022 yılında bir evvelki yıla nazaran yüzde 5,5 büyüdü. Büyümeden emeğin aldığı hisse 2021’e nazaran 3,7 puan azalarak yüzde 26,3 oldu. Sermayenin büyümeden aldığı hisse ise 2021’e nazaran 1,4 puan artarak 2022’de yüzde 53,7’ye yükseldi.”

Emeğin hissesi azalıyor

İşgücünün büyümeden aldığı hissenin giderek azaldığının belirtildiği raporda, şu değerlendirmeler yapıldı:

“Başkanlık sistemi devrinde bölüşüm bağlantıları süratle berbatlaştı. Başkanlık rejiminin uygulanmasından kısa bir mühlet evvel 2016’da Gayrisafi Katma Kıymet içinde emeğin hissesi yüzde 36,3 iken 2022’de 10 puan gerileyerek yüzde 26,3 oldu. Buna karşılık 2016’da yüzde 47,5 olan sermayenin hissesi 2022’de 6,2 puan yükselerek yüzde 53,7 oldu.

Gayrisafi yurt içi hasıla (gelir yoluyla cari fiyatlarla) 2022 yılında bir evvelki yıla nazaran (enflasyondan arındırılmamış olarak) yüzde 107 oranında arttı. Birebir devirde işgücü ödemelerinde yüzde 82, net işletme artığında ise yüzde 113 oranında artış yaşandı.

Başkanlık sisteminin uygulanmaya başladığı 2018 yılını 100 kabul ettiğimizde GSYH cari fiyatlarla başkanlık devrinde 100’den 399’a çıkarken, emeğin hissesi 100’den 313’e çıktı. Böylelikle başkanlık periyodunda toplam emek gelirleri nakdî olarak yüzde 213 oranında artmış oldu. Tıpkı devirde sermaye gelirleri ise 100’den 432’ye yükselerek yüzde 332 oranında arttı.”