1960’lı yıllarda göçmen bayanlar üzerinde yapılan radyoaktif deneye soruşturma talebi

İngiltere’de,1960’larda Güney Asya kökenli göçmen bayanlara radyoaktif unsur içeren Hint Yarımadası’nın klasik “çapati” ekmeği verilerek yapılan deneye ait yasal soruşturma talep edildi.

The Guardian’ın haberine nazaran, Coventry kenti milletvekili Taiwo Owatemi, 1960’lı yıllarda İngiltere’ye yeni gelen ve İngilizce bilgisi az olan göçmen bayanların denek olarak kullanıldığı araştırmaya ait yeni bir yasal soruşturma istedi.

Cardiff Üniversitesinden Prof. Peter Elwood‘ın yürüttüğü ve Tıbbi Araştırma Kurulu’nun (MRC) fon sağladığı araştırma, birinci defa 1995 imali “Ölümcül Deneyler” belgeselinde ortaya çıkarıldı.

MRC’nin teyit ettiği bilgilere nazaran, 1969’da yayımlanan kelam konusu araştırmada, 21 Hint asıllı göçmen bayana, gamma ve beta radyasyonu yayan Demir-59 izotopu içeren “çapati” verildi.

Güney Asya nüfusunda demir eksikliği üzerine yapılan araştırmada, ekmeği tüketen göçmen bayanların daha sonra Oxfordshire’daki Atomik Güç Araştırma Kurumu’na (AERE) götürülerek, radyasyon düzeylerine nazaran bedenlerinin emdiği demir ölçüsünün hesaplandığı bildirildi.

Deneyin birinci defa gün yüzüne çıktığı yıllarda kimliği belirlenen birkaç iştirakçi bayan, deneyde radyoaktif izotopların kullanıldığının farkında olmadıklarını ve deney için onay vermediklerini belirtti.

Milletvekili Owatemi, eylülde Avam Kamarası açıldığında kelam konusu araştırmayı gündeme taşıyacağını ve yasal soruşturma talebinde bulunacağını kaydederek, “En öncelikli kaygım, bu araştırmada denek olarak kullanılan bayanlar ve ailelerine yönelik.” sözlerini kullandı.

Owatemi, araştırma sonrasında uzun vadede iştirakçilerin sıhhati hakkında bir denetim düzeneği olmamasının “dehşet verici” olduğunu belirtti.

MRC soruşturması

MRC’nin 1998 soruşturmasında, araştırmanın yarattığı sıhhat riskinin “oldukça düşük” ve katılımcılardaki radyasyon düzeylerinin “o periyotta çekilen tek bir göğüs röntgeninde ya da yaklaşık üç ayda maruz kalınan doğal radyasyona eşit” olduğunu bildirdi.

Söz konusu soruşturma raporunda, araştırma takımının sıklıkla iştirakçilerin çocuklarından çeviri yapmasını istediği, “kadınların konuştuğu lisan ve lehçelerde ‘radyasyon’ sözünün karşılığının olmayabileceği” ve araştırmanın tercümanına erişilemediği kaydedildi.

MRC, soruşturma tarihinden bugüne araştırma uygulamaları, etik ve yönetmeliğin uygunlaştırıldığını vurgularken Cardiff Üniversitesi mevzuya ait açıklama yapmadı. (AA)